ΣΚΛΑΒΟΙ ΣΤΑ ΔΕΣΜΑ ΤΟΥΣ

Συντελεστές:
Σκηνοθεσία Τώνης Λυκουρέσης
Σενάριο Γιάννης Μαρούδας
Τώνης Λυκουρέσης
Μαρία Βαρδάκα
Δ/νση Φωτογραφίας Παναγιώτης Σαλαπάτας
Σκηνικά Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Κοστούμια Μπιάνκα Νικολαρείζη
Μουσική Μίνως Μάτσας

Τραγούδι Χάρις Αλεξίου

(στίχοι Ισαακ Σούσης)

Μοντάζ Γιώργος Τριανταφύλλου
Δ/νση παραγωγής Μαρίνα Υψηλάντη
Παραγωγός Νίκος Σέκερης

ΔΙΑΝΟΜΗ

Αλέξανδρος Οφιομάχος Γιάννης Φέρτης
Αριστείδης Στεριώτης Άκης Σακελλαρίου
Αιμιλία Βαλσάμη Δήμητρα Ματσούκα,
Ευλαλία Οφιομάχου Ρηνιώ Κυριαζή
Γιώργης Οφιομάχος Χρήστος Λούλης
Άλκης Σωζόμενος +Κωνσταντίνος Παπαχρόνης
Μαρία Οφιομάχου Ειρήνη Ιγγλέση
Λουίζα Οφιομάχου Λένα Παπαληγούρα
Σπύρος Οφιομάχος Γιώργος Σπάνιας
Μίμης Χαντρινός Γιώργος Βούτος
Περικλής Βαλσάμης Λευτέρης Πλασκοβίτης
Πέτρος Αθάνατος Απόστολος Πελεκάνος
Γουλιέλμος Αρκούδης Γιώργος Τζωρτζής
Φωτεινή Σωζόμενου Μαριέττα Σαββανή
Ερωμένη Αλέξανδρου Ελένη Κοκκίδου

Βραβεία:
Μια μεγαλειώδης παραγωγή, που συγκέντρωσε 10 κρατικά βραβεία ποιότητας 2008, συγκεκριμένα:
Το 2ο Βραβείο ταινίας Μυθοπλασίας Μεγάλου Μήκους
Το Βραβείο Σκηνοθεσίας, στον Τώνη Λυκουρέση
Το Βραβείο Σεναρίου,από κοινού στους Ιωάννη Μαρούδα, Τώνη Λυκουρέση, Μαρία Βαρδάκα
Το Βραβείο Ερμηνείας 1ου Ανδρικού Ρόλου στον Γιάννη Φέρτη
Το Βραβείο Ερμηνείας 2ου Ανδρικού Ρόλου στον Χρήστο Λούλη
Το Βραβείο Ερμηνείας 2ου Γυναικείου Ρόλου, στην Δήμητρα Ματσούκα
Το Βραβείο Σκηνογραφίας, στον Κωνσταντίνο Ζαμάνη
Το Βραβείο Μουσικής, στον Μίνω Μάτσα
Το Βραβείο Ήχου, στον Νίκο Μπουγιούκο
Το Βραβείο Ενδυματολογίας, στην Μπιάνκα Νικολαρεϊζη


Το έργο και η εποχή του:
O Κωνσταντίνος Θεοτόκης (1872- 1923) υπήρξε γόνος αριστοκρατικής οικογενείας διπλωματών που οι ρίζες της πηγαίνουν πίσω στον 14ο αιώνα. Υπήρξε από τους συγγραφείς και διανοούμενους που κυριάρχησαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Όπως και στην περίπτωση του Ίωνος Δραγούμη, υπήρξαν δύο περίοδοι στην πνευματική του διαμόρφωση: η εθνικιστική (1896-1908) και η σοσιαλιστική (μετά το 1909) Μαζί με τον φίλο του Λορέντζο Μαβίλη συμμετείχε στην Επανάσταση της Κρήτης, ενώ το 1897 συμμετείχε στον ελληνοτουρκικό πόλεμο.
Σοσιαλιστής έγινε την περίοδο του Κινήματος στο Γουδή και ίδρυσε τον Σοσιαλιστικό Όμιλο της Κέρκυρας. Όμως ο σοσιαλισμός του συνδεόταν με ένα νιτσεϊκό πνεύμα, ενώ όπως λέει και ο Δημήτριος Τσάκωνας: «γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι δεν ήταν σοσιαλιστής, αλλά ανθρωπιστής». Το ιακωβίνικο πνεύμα ποτέ δεν του πήγαινε, αλλά πίστευε ότι στην Ελλάδα δεν υπήρχε, ούτε θα μπορούσε να υπάρξει πάλη των τάξεων. Παρόλο που ήταν αριστοκράτης, όπως και ο Ιωάννης Μεταξάς, δήλωνε ότι αν ήταν να διαλέξει να συνταχθεί με μια τάξη, θα διάλεγε τον λαό, που πάντα ξεγελιέται από τους πολιτικούς και τους διεφθαρμένους.
Τα βιβλία του όπως «Η Τιμή της Αγάπης», «Η Ζωή και ο Θάνατος του Καραβέλα» και «Σκλάβοι στα Δεσμά τους» ήταν ηθογραφίες που άγγιζαν κοινωνικά θέματα. Για το τελευταίο, που διαπραγματεύεται την πτώση της αριστοκρατίας και την άνοδο της αστικής τάξης των Επτανήσων, πολλοί μελετητές του έργου του έχουν μιλήσει για την κινηματογραφική του δομή. Έτσι ήταν φυσικό να τραβήξει την προσοχή του Τώνη Λυκουρέση, που στο παρελθόν μας έχει δώσει σημαντικές ταινίες, όπως η «Χρυσομαλλούσα» και «Το Αίμα των Αγαλμάτων».
Δήλωση του Σκηνοθέτη:
Για την καινούργια του ταινία, ο Τώνης Λυκουρέσης δήλωσε: «Η περίοδος που με ενδιαφέρει κινηματογραφικά είναι η περίοδος των ανατροπών και των αναπόφευκτων κοινωνικών εξελίξεων. Δεν με ενδιαφέρει να σκηνοθετήσω μία ταινία εποχής που να αναλυθεί στην μουσειακή καταγραφή μίας αριστοκρατικής οικογένειας, αναπαριστώντας τους κώδικες της εποχής της. Διεκδικώ να φωτίσω την προσωπικότητα και την ψυχική κατάσταση μέσα από ένα σύγχρονο ερμηνευτικό ύφος, θεωρώντας ότι αντίστοιχες φιλοδοξίες και συγκρούσεις σημαδεύουν και το σήμερα, έναν ολόκληρο αιώνα από την χρονική περίοδο των «Σκλάβων στα δεσμά τους»».
Υπόθεση:
Η ταινία ξεκινά στην Κέρκυρα το 1904. Έχει προηγηθεί η Ένωση με την Ελλάδα, που όμως για τον Κόντε Αλέξανδρο Οφιομάχο (Γιάννης Φέρτης) ήταν καταστροφική, μιας και οι καινούργιοι ελληνικοί νόμοι δυναμώνουν τους υποτακτικούς του. Ο Οφιομάχος οδεύει προς την χρεωκοπία, από την οποία δεν μπορεί να τον σώσει ο γιος του Γιωργής (Χρήστος Λούλης) που όπως λέει και ο ίδιος: «άδικα τον έστειλα να σπουδάσει νομικά στο Μόναχο». Σπάταλος και χαρτοπαίκτης, σύντομα μπλέκει στα δίκτυα του πανούργου και γλοιώδους Μίμη Χαντρινού(Γιώργος Βούτος). Η μόνη λύση είναι να παντρευτεί η μεγάλη κόρη του Ευλαλία (Ρηνιώ Κυριαζή) τον ιατρό Αριστείδη Στεριώτη (Άκης Σακελλαρίου), που είναι αρκετά μεγαλύτερος της, αλλά ανερχόμενος στην πολιτική σκηνή του νησιού.

Όμως η Ευλαλία αγαπά τον παιδικό της φίλο, Άλκη Σωζόμενο (Κωνσταντίνος Παπαχρόνης τόσο πρόωρα και άδικα χάμένος στο πρόσφατο τραγικό δυστύχημα) που βρίσκεται στην αρχή της φυματίωσης. Αρχικά θα αντισταθεί, έχοντας στο πλευρό της τον αδελφό της Γιωργή, όταν όμως συνειδητοποιήσει την τραγικότητα της καταστάσεων, θα δεχθεί ,για να σώσει τον πατέρα της.
Μέχρι εκείνη την στιγμή, η Ευλαλία ζούσε ένα ειλικρινή έρωτα. Όμως από εκείνη την στιγμή η υποκρισία της αριστοκρατίας των Οφιομάχων αποκαλύπτεται. O Kόντε Αλέξανδρος επισκέπτεται μια πόρνη που έχει πολύ καιρό να την πληρώσει(ΕλένηΚοκκίδου). Ο Γιωργής ζει ένα γεμάτο πάθος έρωτα με την Αιμιλία Βαλσάμη (Δήμητρα Ματσούκα) που είναι παντρεμένη με ένα κατά πολύ μεγαλύτερο της ,σε έναν συμβατικό γάμο. Αντίθετα με τον Γιωργή, που αποδεικνύεται τυχοδιώκτης που δεν την αγαπά, η Αιμιλία δείχνει να είναι το μόνο ειλικρινές άτομο της ιστορίας. Όμως από την στιγμή που νοιώθει προδομένη και εξαπατημένη ακολουθεί την τάξη της στην σχέση έρωτα και χρήματος.
Τέλος υπάρχει η Λουΐζα Οφιομάχου (Λένα Παπαληγούρα) που ζει τον ακόλαστο έρωτα της με τον Πέτρο Αθάνατο(Απόστολος Πελεκάνος), γόνο επιχειρηματιών σε μία προσπάθεια να ξεχρεώσει την οικογένεια της. Ενώ ο μικρότερος παραγιός της οικογένειας Σπύρος (Γιώργος Σπάνιας) κληρονομεί το πάθος για την χαρτοπαιξία, που θα τον οδηγήσει στην παρανομία οδηγώντας την οικογένεια του στην καταστροφή.
Μια σύντομη παρουσίαση:
Οι «Σκλάβοι στα δεσμά τους» υπήρξε η μόνη ελληνική ταινία του Φεστιβάλ, που απόπνεε Ελλάδα, βασισμένη σε ένα κορυφαίο διήγημα της ελληνικής λογοτεχνίας. Όσο για το «σκλάβοι» του τίτλου, πρέπει να πούμε ότι οι Οφιομάχοι είναι αιχμάλωτοι της ίδιας της τάξης τους, που δεν έχουν καταλάβει ότι «οι καιροί αλλάζουν». Ο Κόντε Αλέξανδρος δεν συνηθίζει να δουλεύει περισσότερο από όσο χρειάζεται να επιβλέπει τα κτήματα του. Όταν ο Στεριώτης, που χαρίζει τα χρέη στον Οφιομάχο, του λέει: «Τώρα που ήρθα εδώ θα βάλω τάξη σε όλα. Αλλά δεν θα έπρεπε να δουλεύει ο Γιωργής;» Και ο Οφιομάχος απαντά: «Να δουλέψει ο γιος μου; Ποτέ!». Υπάρχει μια αδυναμία των αριστοκρατών να κουμαντάρουν την ζωή και την περιουσία τους, που δίνει ένα νιτσεϊκό τόνο στην άνοδο των αστών τύπου Στεριώτη.
Το βάρος της αριστοκρατικής, αλλά και ηθικής, παράδοσης φαίνεται σε μία συγκλονιστική σκηνή που ο Οφιομάχος νοιώθει τους προγόνους του να τον κοιτάζουν με το αυστηρό τους βλέμμα και τους ρωτά: «Τι με κοιτάτε;» Και αμέσως μετά να παίρνει το μαχαίρι και να σκίζει τα πορτραίτα τους.
Δεύτερον υπάρχει μια περιφρόνηση στον νεοαστό που καθορίζει τα πάντα από το χρήμα. Ο Στεριώτης είναι ο γιος του «ξυπόλητου» που ήρθε πουλώντας κοκορέτσι στους δρόμους. Ενώ βλέπουμε τον Αθάνατο να λαδώνει τον Σπύρο για να κάνει τα στραβά μάτια στο τι ώρα θα επιστρέψει η Λουΐζα στο σπίτι. Γενικά, παρόλο που υποτίθεται ότι οι αριστοκράτες σε σχέση με τους αστούς είναι υπεράνω χρημάτων, αφήνονται να εξαγοράζονται από αυτούς, κρύβοντας μια υποκρισία. Αυτή η υποκρισία δεν έχει τάξη και διαλύει τις ανθρώπινες σχέσεις. Όμως ούτε η φιλοχρηματία, ούτε η υποκρισία θα μπορέσουν να αποτρέψουν την παρακμή και την πτώση των Οφιομάχων.
Η σκηνοθεσία του Τώνη Λυκουρέση είναι εκπληκτική με το αποτέλεσμα να θυμίζει πίνακες της εποχής. Η παραγωγή φρόντισε να μείνει πιστή στην αναπαράσταση της εποχής. Η φωτογραφία του Παναγιώτη Σαλαπάτα, η βραβευμένη σκηνογραφία του Μάνου Ζαχαρέα και η βραβευμένη ενδυματολογία της Μπιάνκα Νικολαρεϊζη αποδίδουν τα μέγιστα την εποχή. Όσο για τους ηθοποιούς, ο Γιάννης Φέρτης είναι σπαρακτικός, ειδικά στο τελικό ξέσπασμα που του έδωσε και το βραβείο ερμηνείας. Ο Άκης Σακελλαρίου αγνώριστος ως Στεριώτης, αποδεικνύοντας ότι είναι εκπληκτικός χαμαιλέων της οθόνης. Η Δήμητρα Ματσούκα απέδειξε περίτρανα πόσο καλή ηθοποιός είναι, γιατί πέρα από το ότι γράφει εξαιρετικά στο φακό, ερμηνεύει εξαιρετικά τον τόσο δύσκολο ψυχολογικά ρόλο της.
Mία από τις καλύτερες και άρτιες ελληνικές ταινίες των τελευταίων δεκαετιών , που συγκέντρωσε τον αριθμό ρεκόρ των 10 κρατικών βραβείων ποιότητας για το 2008 στο πρόσφατο Φεστιβαλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αποκτά μετά τα τελευταία δραματικά γεγονότα, μια άλλη διάσταση, σχολιάζοντας διαχρονικά, όπως όλα τα μεγάλα έργα τέχνης, την επικαιρότητα .