Τρίτη 8 Σεπτεμβρίου 2009

Αντίχριστος Antichrist


«Το χάος Βασιλεύει»
http://www.antichristthemovie.com/?language=en

Σκηνοθεσία: Λαρς Φον Τρίερ
Σενάριο: Λαρς Φον Τρίερ
Φωτογραφία: Anthony Dod Mantle (οσκαρ για το Slumdog Millionaire )
Μουσική: Handel από την όπερα Ρίνάλντο
Παίζουν: Ουίλιαμ Νταφόε, Σαρλότ Γκενσμπούργκ
Έτος παραγωγής: 2009
Χώρα Παραγωγής: ΔΑΝΙΑ
Γλώσσα: Αγγλικά
Έγχρωμο
Διάρκεια: 104΄ (η λόγοκριμένη κόπια είναι 100΄)
Hxos: Dolby Stereo
Εικόνα: Flat
Καταλληλότητα: Ακατάλληλο από 17


Lascia ch’io pianga
mia cruda sorte,
e che sospiri la libertà.
Il duolo infranga queste ritorte
de’ mei martiri sol per pietà.

(Άσε με να θρηνήσω
Για την άσπλαχνη μοίρα μου
Και άσε με να στενάξω για λευτεριά.
Μακάρι η θλίψη να σπάσει
Τα δεσμά του μαρτυρίου μου,
Κι ας είναι μονάχα από οίκτο.)
(Rinaldo, Lascia ch’io pianga, HWV7, όπερα του Georg Friedrich Händel)

Υπόθεση:
Ένα ζευγάρι αποφασίζει να καταφύγει στη δική του Εδέμ, τη γη της επαγγελίας , που είναι μια καλύβα απομονωμένη στο κέντρο ενός δάσους . Εκεί προσπαθούν να ξαναχτίσουν την κατεστραμμένη τους σχέση και να επισκευάσουν τις ραγισμένες καρδιές τους

Όμως η Φύση αποφασίζει να τους δώσει τα δικά της μαθήματα κι έτσι τα πράγματα πάνε από το κακό …στο χειρότερο…
Ενα Σχόλιο :
Tι σημαίνει ο «Αντίχριστος» του Λαρς φον Τρίερ
Είδα την τελευταία ταινία του Λαρς φον Τρίερ «Αντίχριστος». Την είδαμε στο σπίτι του Σπύρου, ο Σπύρος, ο Γιώργος και εγώ. Κατεβασμένη από το ίντερνετ. Βλέποντας την πρώτη σκηνή, ασπρόμαυρη, σκεφτόμουν «αυτή είναι η καλύτερη μικρού μήκους ταινία όλων των εποχών!».Και μου ήρθε να πω: «Εγώ αν είχα κάνει αυτή τη σκηνή, δεν θα ήθελα να έκανα τίποτʼ άλλο». Αλλά δεν ήθελα να τους προκαταλάβω. Μετά είδαμε και την υπόλοιπη ταινία... Έπαθα σοκ. Ήταν μια ταινία τρομακτική, όχι τρόμου ή θρίλερ, απλώς (απολύτως δηλαδή) μια ταινία τρομακτική. Και δεν το λέω για τις σκηνές τραυματισμού των γεννητικών οργάνων του άντρα ή τον ακρωτηριασμό της κλειτορίδας της γυναίκας, δεν με πείραξαν αυτά. Όταν τελείωσε η προβολή της ταινίας συζητούσαμε τρεις ώρες γιʼ αυτήν. Είπα στα παιδιά ότι πρόκειται για μια ταινία που δεν θα τη σύστηνα να τη δει κανένας κανονικός άνθρωπος που ξέρω. (Ίσως, σκέφτηκα αργότερα, σε κάποιους που πάσχουν από κατάθλιψη, μπας και συνέλθουν).Θυμήθηκα που διάβασα στις εφημερίδες κάποιες ανταποκρίσεις μετά την προβολή της ταινίας στις Κάνες. Έλεγαν ότι στην επίσημη προβολή αποχώρησαν από την αίθουσα αρκετοί, μερικοί φωνάζοντας «αίσχος». Ο Τρίερ είπε ικανοποιημένος: «Χρόνια περίμενα να συμβεί αυτό». Μετά διάβασα ότι στη συνέντευξη Τύπου κάποιοι δημοσιογράφοι τον ρώτησαν επιθετικά, τι νόημα είχαν όλα αυτά που έδειχνε στην ταινία του. Κι εκείνος απάντησε προκλητικά: «Είμαι ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης του κόσμου και νομίζω ότι δικαιούμαι να κάνω ό,τι θέλω...». Ή κάπως έτσι. «Συμφωνώ» είπα στα παιδιά, «δικαιούται να κάνει ό,τι θέλει... Κι όποιος αντέξει. Όπως δικαιούται ο καθένας, αν δεν του αρέσει, να φύγει από την αίθουσα προβολής, όπως επίσης να πει γιʼ αυτήν ό,τι θέλει». Είπαμε κι άλλα, δεν καταλάβαμε όμως πού κολλούσε ο τίτλος της ταινίας.Την άλλη μέρα με πήρε ο Σπύρος στο κινητό και μου είπε με έξαψη: «Αυτή η ταινία, ξέρεις ποιο θέμα είχε; Ήταν για τους πρωτόπλαστους... αλλά από την ανάποδη!». Δεν κατάλαβα και συνέχισε να μου εξηγεί. «Αυτοί οι δύο είναι ο Αδάμ και η Εύα, που επιστρέφουν στην Εδέμ, στον παράδεισο, αφού έχουν γνωρίσει το σεξ, αφού έχουν κάνει ένα παιδί, αφού έχουν βιώσει την απώλεια του παιδιού τους και αφού έχουν φορτωθεί την ενοχή γιʼ αυτό -ξαναγυρίζουν πίσω στη φύση. Και τα πράγματα πάνε ανάποδα, χάνουν σταδιακά την πολιτισμένη ταυτότητά τους, χάνουν τις αναστολές τους, χάνουν τον έλεγχο των ενστίκτων τους, βγαίνει η άγρια φύση τους, ώσπου ο Αδάμ σκοτώνει την Εύα, αυτήν που κάποτε γεννήθηκε από το πλευρό του. Αυτή η ανάποδη πορεία των πραγμάτων είναι ο ερχομός του Αντίχριστου...». Με κούφανε, ταίριαζαν όλα όσα έλεγε. Και τότε είπα: «Λες να είναι αυτό που εγώ διαισθάνομαι σαν παρακμή στην εποχή μας; Ότι φτάνουμε στο όριο του πολιτισμού μας, και επιστρέφουμε πίσω, στην πρωτόγονη φύση μας...». Και για να μην με παρεξηγήσει, εξηγήθηκα: «Οι καλλιτέχνες, οι αληθινοί καλλιτέχνες, όσοι απομείναν, έχουν ευαίσθητες κεραίες και πιάνουν αυτό που έρχεται, αυτό που δεν αντιλαμβάνονται οι πολλοί... Και λένε: φτάσαμε στο έσχατο όριο, δεν έχει παρά πέρα, επιστρέφουμε πίσω στην αρχή, στη βαθύτερη φύση μας, αυτήν που έχουμε επικαλύψει με ρόλους, με λόγους, με κοινωνικές θέσεις, με ανέσεις, με γνώσεις...». Ο Σπύρος συμπλήρωσε: «Λέγαμε κάποτε: "Εν αρχή ην ο λόγος"... Στην ταινία, όσο κι αν προσπαθούν να σώσουν την ψυχή τους με λογική συζήτηση, δεν τα καταφέρνουν, όλα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Έτσι, εν αρχή γίνεται η βία... χωρίς αιτία». «Ακριβώς» είπα εγώ. Και μετά δεν είχα τι άλλο να πω. Κλείσαμε το τηλέφωνο.Την ώρα που ένα ζευγάρι κάνει σεξ και το απολαμβάνει, συμβαίνει ο θάνατος ενός παιδιού. Είναι το τέλος (του νοήματος ίσως). Μετά το τέλος η ζωή διολισθαίνει προς τα πίσω, στην ματαιότητα του λόγου, της λογικής, επιστρέφει στην πρωταρχικήμας φύση και ο Άντρας και η Γυναίκα αλληλοσπαράσσονται... Έτσι είναι η φύση (που είναι, λέει, «η εκκλησία του σατανά»), έτσι είναι η απάνθρωπη φύση μας, όταν εκπέσουν όλα τα προσχήματα, όταν βρεθούμεμόνοι σε ένα τόπο χωρίς θεσμούς, περιορισμούς και κοινωνικές συμβάσεις, σε έναν τόπο που δεν σημαίνουν τίποτα πια το καλό και το κακό, το σωστό και το λάθος. Εκεί όπου μια ελαφίνα σέρνειπίσω της, μισοκρεμασμένο έξω απʼ τη μήτρα της, το νεκρό νεογέννητό της -«συνεχίζοντας τη ζωή της».Μα αυτή είναι μια θρησκευτική παραβολή, αναποδογυρισμένη τα μέσα έξω! Πρέπει να ξαναδώ την ταινία, στο σινεμά... Φοβερή ταινία! Προφητική και συνάμα αστεία! Και κάπου βαρετή. Ναι, όλα αυτά.Επιστρέφουμε ολοταχώς στο «σημείο μηδέν ». Το τέλος προηγείται της αρχής, η αρχή είναι αυτό που τελειώνει... Τι άλλο να πεις; Κι ό,τι κι αν πεις, ποιος θα σε ακούσει; Ποιος θα σε πάρει στα σοβαρά; Ο Αντρέι Ταρκόφσκι υπήρξε ο τελευταίος μεγάλος δημιουργός του κινηματογράφου που ήταν θρήσκος και τα έπαιρνε όλα στα σοβαρά. Ο Τρίερ είναι τώρα ο «Αντίχριστος» (το «αντίχριστο» αντίστοιχο) του Ταρκόφσκι. Α! Όλα κι όλα!Γράφει ο Σωτήρης Ζήκος περιοδικό CITY 15.9.09

Ο σκηνοθέτης για την ταινία :

ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
Πριν από περίπου δύο χρόνια, υπέφερα από κατάθλιψη. Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα. Τα πάντα, χωρίς καμία εξαίρεση, μου φαίνονταν άνευ σημασίας και αξίας. Δεν μπορούσα να δουλέψω.
Έξι μήνες αργότερα, σαν άσκηση απλώς, έγραψα ένα σενάριο. Ήταν ένα είδος θεραπείας, αλλά και συγχρόνως μια αναζήτηση, ένα πείραμα για να δω αν θα μπορούσα να γυρίσω ποτέ ξανά κάποια ταινία. Το σενάριο τέλειωσε και γυρίστηκε χωρίς μεγάλο ενθουσιασμό, όπως ήταν, κι αξιοποιώντας ούτε το μισό από τις σωματικές αλλά και τις πνευματικές μου δυνατότητες. Η δουλειά στο σενάριο δεν έγινε σύμφωνα με το συνήθη τρόπο δουλειάς μου. Σκηνές προσθέτονταν χωρίς λόγο. Εικόνες συνθέτονταν χωρίς να ακολουθείται κάποια λογική ή κάποιου είδους κινηματογραφική σκέψη. Συχνά προέρχονταν από όνειρα που έβλεπα εκείνη την εποχή, ή από όνειρα που είχα δει παλιότερα στη διάρκεια της ζωής μου. Για μια ακόμη φορά, το θέμα ήταν η «Φύση», αλλά με ένα τρόπο διαφορετικό, περισσότερο ευθύ απ’ ό, τι παλιά. Με έναν τρόπο πιο προσωπικό.
Το φιλμ δεν περιέχει κάποιο συγκεκριμένο κώδικα ηθικής, και στη θέση της πλοκής έχει μονάχα αυτά που κάποιοι θα αποκαλούσαν τα «απολύτως απαραίτητα».
Διάβαζα Στρίντμπεργκ όταν ήμουν νέος. Διάβαζα με ενθουσιασμό τα όσα έγραφε πριν πάει στο Παρίσι για να γίνει αλχημιστής και αυτά που έγραψε όσο διέμενε εκεί ..την περίοδο που αργότερα αποκλήθηκε «κρίση της κολάσεώς» του (inferno crisis) –ήταν άραγε ο «Αντίχριστος» η δική μου Κρίση της Κολάσεως; Η συγγένειά μου με τον Στρίντμπεργκ;
Σε κάθε περίπτωση δεν μπορώ να σας προσφέρω καμιά δικαιολογία για τον «Αντίχριστο». Τίποτε άλλο εκτός από την απόλυτη πίστη μου στο φιλμ –το σημαντικότερο φιλμ σε ολόκληρη την καριέρα μου!
Λαρς Φον Τρίερ, Κοπεγχάγη, 25/03/2009.

Tips:
Η ταινία είναι αφιερωμένη στον Αντρέι Ταρκόσφκι
Η ταινία προκάλεσε σοκ και απίστευτες αντιδράσεις στο Φεστιβαλ Καννών και θεωρήθηκε το σκάνδαλο της διοργάνωσης.
Ο γνωστός για την προβοκατόρικη διάθεση του δημιουργός πυροδότησε ακόμη περισσότερο το ήδη τεταμένο κλίμα με τις δηλώσεις στη συνέντευξη τύπου .
Θεωρείται από το σύνολό των σινεφίλ μλπόγκερς η πιο αναμενόμενη ταινία της χρονιάς.

Βραβεία- Συμμετοχές :
Βραβείο Γυναικείας ερμηνείας στην Σαρλότ Γκενσμπούργκ στο 62ο Φεστιβαλ Καννών.
Επίσημη συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του 62ου Φεστιβαλ Καννών

ΚΡΙΤΙΚΗ

Προκλητικό, αχρείο κι ενοχλητικό …και επίσης πέρα για πέρα ευφυές!
David Edwards, The Mirror

Η πιο σοκαριστική ταινία στην ιστορία του Φεστιβάλ Καννών
Anita Singh, The Sunday Telegraph

Τίποτα δεν μπορεί να σας προετοιμάσει για την εμπειρία του ‘’Αντίχρηστου’’, τίποτα!
Dave Calhoun, Sky Movies

Μια καλλιτεχνική ταινία σκηνοθετημένη από ένα δεξιοτέχνη κινηματογραφιστή, που για μια ακόμα φορά αποδεικνύει ότι είναι ένας αντάξιος διεκδικητής του μεγαλύτερου τίτλου παγκοσμίως. Μπράβο κύριε Trier. Αξίζετε αυτό τον Φοίνικα – ξανά.
Screen comment

Παρασύρθηκα από την ταινία. Ο ‘’Αντίχριστος’’ είναι για το σινεμά ό,τι ο Lou Reed για τη ροκ μουσική. Αναμφισβήτητα μπορώ να πω ότι αξίζει να τη δει κανείς αν θέλει να δει που βρισκόταν η ιστορία του κινηματογράφου, που είναι και που πηγαίνει…
Damon Wise, Empire

Ο Αντίχριστος είναι η πιο γνήσια και προκλητική δουλειά που έχει κάνει ο Von Trier από το ‘’Δαμάζοντας τα κύματα’’. Μπορεί αύριο να έχω αλλάξει γνώμη εντελώς – ακόμη όμως ένας λόγος που κάνει την ταινία αξιοθαύμαστη. Βαθμολογία 9/10.
Movieline

Η ταινία είναι αφιερωμένη στον Andrei Tarkovsky, κι αν αυτό δε σημαίνει τίποτα για σας, μείνετε μακριά!
Epmpire

Με τον ‘’Αντίχριστο’’ ο Lars Von Trier δικαιώνει απολύτως τη φήμη του ως ένας σκανδαλώδης και δεξιοτέχνης δημιουργός εικόνας…. η πιο σοκαριστική ταινία του φεστιβάλ… κανείς δε μπορεί να αρνηθεί την πρωταρχική δύναμη της ταινίας
Indiewire

… είναι μέχρι τώρα το πιο δυνατό έργο του διαγωνισμού.
The Guardian

Ο Lars Von Trier είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης στον κόσμο. Πως το ξέρουμε; Μα φυσικά επειδή μας το είπε. ‘’Είμαι ο καλύτερος σκηνοθέτης στον κόσμο’’ δήλωσε στον διεθνή τύπο σήμερα.
Guardian



Μια συνέντευξη του Λαρς στον Κνουντ:

Μια νεκροφόρα που επιστρέφει στο σπίτι
Συνέντευξη από το περιοδικό FILM #66
Έκδοση του Δανέζικου Ινστιτούτου Κινηματογράφου, Μάιος 2009
(μετάφραση Μαριάννα Ράντου )
Ο Knud Romer, που εμφανίστηκε στην ταινία του Λαρς Φον Τρίερ «Ηλίθιοι» το 1998, συνομίλησε με τον Φον Τρίερ στις αρχές του Απριλίου, όταν ο σκηνοθέτης είχε μόλις βάλει τις τελικές πινελιές στο τελευταίο του φιλμ, «Αντίχριστος».

«Μοιάζεις με παπά» μου λέει ο Φον Τρίερ, καθώς σφίγγουμε τα χέρια έξω από την αίθουσα προβολής στους χώρους του Filmbyen, όπου θα δούμε την τελευταία του δουλειά, τον «Αντίχριστο». Το συγκεκριμένο φιλμ καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου και υπάρχουν γύρω μας τόσα προληπτικά μέτρα που νιώθω ότι βρίσκομαι σε κάποια προβολή στις αποθήκες χρυσού κάποιου θησαυροφυλακίου. «Άλλωστε, εδώ βρίσκομαι για να σώσω την αθάνατη ψυχή σου», τον πειράζω.
Ενενήντα λεπτά μετά, σηκώνομαι από το κάθισμά μου, βαθύτατα ταραγμένος. Γυρίζοντας στο σπίτι, ο φόβος και η παράνοια με κατακλύζουν ξανά, καθώς μια νεκροφόρα με προσπερνά στο δρόμο.
Η προοπτική του να πάρω συνέντευξη από τον Φον Τρίερ με πανικοβάλλει. Πρωταθλητής στην ειρωνεία και το σαρκασμό, μπορεί να γυρίσει κάθε συζήτηση εναντίον σου, χτυπώντας σε στα πιο αδύνατα σημεία σου. Τον περιμένω στο Filmbyen, και μου λένε ότι έχει καθυστερήσει. Πάνω από την πόρτα του γραφείου του, είναι γραμμένο με κόκκινα, σα ματωμένα, γράμματα: «το χάος βασιλεύει». Μια ώρα αργότερα, μου λένε ότι θέλει να κάνουμε τη συνέντευξη στο σπίτι του, 20 χιλιόμετρα βόρεια από εδώ. Είμαι τόσο αγχωμένος που νομίζω ότι το αυτοκίνητο θα μου φύγει από το δρόμο. Φτάνοντας στο στενό δρομάκι που οδηγεί στο σπίτι του που βλέπει σε ένα ρυάκι, γρατζουνάω το αμάξι σε ένα φράχτη και κάτι πέτρες στο πάρκινγκ και πηγαίνω σε λάθος σπίτι, μέχρι που επιτέλους ακούω μια φωνή από την ανοιχτή πόρτα, «Κνούντ! από δω!».
Ο Φον Τρίερ είναι η ευγένεια προσωποποιημένη. Η γυναίκα του, Μπέντε, έχει φτιάξει βάφλες και τσάι από βότανα –το δυο πιο παρηγορητικά πράγματα στον κόσμο. Τα έχω ανάγκη και τα δύο, ειδικά μόλις συνειδητοποιώ ότι θα κάνουμε τη συνέντευξη στον κάτω όροφο, στο υπόγειο, πάνω σε δύο τεράστιες μαξιλάρες, με τον Φον Τρίερ να φορά μόνο τις μαύρες κάλτσες του, φαρδύ μαύρο εσώρουχο και ένα μαύρο t-shirt. Ξαφνικά δε νιώθω και πολύ σίγουρος για το τι πρόκειται να συμβεί –περισσότερο επειδή σκοπεύω να συζητήσω μαζί του για ποιό λόγο, όπως άλλωστε και τόσοι άλλοι σκηνοθέτες, επιμένει να γυρίζει το ίδιο έργο ξανά και ξανά, σε διαφορετικές, όλο και πιο ριζοσπαστικές εκδοχές. Στη δική του περίπτωση, αυτό το έργο αφορά έναν παθητικό, παρανοϊκό άντρα, έναν μεγαλομανή, που είναι είτε κατάκοιτος (όπως στο «Δαμάζοντας τα Κύματα»), είτε θάβεται ζωντανός (όπως στον «Αντίχριστο»), ενώ ταυτόχρονα κακοποιεί σεξουαλικά μία σωματικά ή πνευματικά άρρωστη γυναίκα μέχρι θανάτου, με σκοπό να προκαλέσει εικόνες σαδομαζοχιστικής ηδονής και να ικανοποιήσει ηδονοβλεπτικά τη σεξουαλικότητά του. Η παράνοιά μου έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο –ειλικρινά, φοβάμαι ότι ο επόμενος θα είμαι εγώ!
Δεν ήμουν, φυσικά. Αυτός που συνάντησα στο υπόγειο δεν ήταν ο Αντίχριστος, αλλά ένας σκηνοθέτης σπλαχνικός και ανοιχτός –σε σημείο σχεδόν γύμνιας- που ζει στο μεταίχμιο, με απόλυτη συναίσθηση του θανάτου, κάτι που του δίνει τη δυνατότητα να δημιουργεί αυτήν την αποκαλυπτική οπτική πανδαισία που κάνει τον «Αντίχριστο» ένα αριστούργημα τέτοιου βεληνεκούς.
Μιάμιση ώρα μετά, μετανιώνω που δεν κατάφερα να πάρω μια καλύτερη συνέντευξη. Είναι η πρώτη μου φορά, και μιλάω περισσότερο απ’ όσο πρέπει. Καθώς φεύγω, κάνω αυτό που δεν είχα κάνει τόσην ώρα: πολύ διστακτικά, αγκαλιάζω τον Φον Τρίερ για να του δείξω την ευγνωμοσύνη μου. Πίσω στο αυτοκίνητο, η αγωνία μου και ο φόβος μου και η παράνοιά μου σιγά σιγά εξατμίζονται και αυτή τη φορά –είναι αλήθεια, σας το ορκίζομαι– εγώ είμαι αυτός που προσπερνά τη νεκροφόρα στη διαδρομή προς το σπίτι.

Lars von Trier: Έχω αγωνία να ακούσω την πρώτη σου ερώτηση. Να θυμάσαι, πρέπει να είναι μεγάλη!
Knud Romer: Έκανες μια σειρά από έργα περισσότερο αφηρημένα, στα οποία έμοιαζες να αυτοπεριορίζεσαι. Και τώρα ο Φον Τρίερ, ο δημιουργός των εφιαλτικών αποκαλυπτικών εικόνων επέστρεψε. Γιατί στράφηκες στο πρώτο είδος και τι σε έκανε να επιστρέψεις τώρα;
LvT: Για μένα τα πάντα είναι εικόνες –ακόμα κι αν αυτά είναι γραμμές από κιμωλία στο πάτωμα. Αλλά …(διστάζει), ένιωθα πεσμένος, θλιμμένος –είχα πιάσει πάτο, κι είχα αμφιβολίες για το αν θα μπορούσα να γυρίσω ποτέ ξανά ταινία. Γύρισα όμως σε κάποια από τα εφόδια της νεανικής μου ηλικίας. Ήμουν ενθουσιασμένος με τον Στρίντμπεργκ τότε, ειδικά με τον Στρίντμπεργκ σαν άνθρωπο. Ήταν εκπληκτικός. Κι έτσι προσπάθησα να κάνω ένα έργο –δεν έχω ξαναμιλήσει γι’ αυτό, είναι κάπως δύσκολο να βρω τις λέξεις να το περιγράψω–, προσπάθησα να κάνω ένα έργο στο οποίο η λογική δε θα είχε ακριβώς θέση.
KR: «Το χάος βασιλεύει»
LvT: Ναι (γελάει). Έφτιαξα διάφορες εικόνες, τις οποίες προσπάθησα να δέσω μεταξύ τους. Επίσης ήταν πολύ ενδιαφέρον για μένα να κάνω ένα έργο με μόνο δύο χαρακτήρες.
KR: Σκηνές από ένα γάμο…
LvT: Σκηνές από ένα Γάμο, ναι, αλλά με κάπως διαφορετική μορφή. Μου είχαν αρέσει οι «Σκηνές από ένα Γάμο» τότε που είχα δει το φιλμ. Μου είχε φανεί συγκλονιστικό.
KR: Αλλά ο γάμος εδώ είναι περισσότερο «Στριντμπεργκικός», παρά «Μπεργκμανικός».
LvT: Ναι, η αλήθεια είναι ότι πιο πολύ στον Στρίντμπεργκ σπρώχνουν ο ένας τον άλλον από τις σκάλες.
KR: Η αντίληψη ως προς τις γυναίκες που πηγάζει από το φιλμ σου μάλλον θυμίζει περισσότερο Στρίντμπεργκ παρά Μπέργκμαν;
LvT: Ναι, και κατά πάσα πιθανότητα θα ξαναρωτηθώ γι’ αυτό το θέμα, την οπτική δηλαδή μου απέναντι στις γυναίκες. Είχα πάντα μια ρομαντική αντίληψη ως προς τη μάχη των φύλων, για την οποία πάντα έγραφε ο Στρίντμπεργκ. Συνέχεια περιγράφουμε τη σχέση ανάμεσα στα δύο φύλα. Αλλά δεν ξέρω αν υπάρχει μία και μόνη αλήθεια.

ΤΑΙΝΙΕΣ ΕΙΔΟΥΣ –ΕΝΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ
KR: Κάνεις «ταινίες είδους» –εντός πολλών εισαγωγικών. Επιμένεις να αφηγείσαι την ίδια ιστορία, την ιστορία σου, σε διάφορες παραλλαγές, από διαφορετικές γωνίες, όπως κάνουν και τόσοι άλλοι συγγραφείς και δημιουργοί. Ποια είναι η σχέση σου με τα κινηματογραφικά είδη; Το «Δαμάζοντας τα κύματα» είναι μελόδραμα και το «Χορεύοντας στο σκοτάδι» μιούζικαλ. Ο «Αντίχριστος» είναι ένα θρίλερ αγωνίας ή μια ταινία τρόμου. Θα έλεγες ότι η σχέση σου με τα κινηματογραφικά είδη είναι ρομαντική ή παιχνιδιάρικη;
LvT: Τα κινηματογραφικά είδη αποτελούν ένα είδος έμπνευσης. Η ιστορία μου είναι κατά βάση η ίδια κάθε φορά. Το έχω συνειδητοποιήσει αυτό πλέον. Αλλά ως προς το θέμα των «κινηματογραφικών ειδών» -δεν νομίζω ότι ποτέ θα μπορέσω να ακουμπήσω απόλυτα σε κάποιο συγκεκριμένο είδος, γιατί πιστεύω ότι θα πρέπει να προσθέτεις κι εσύ ο ίδιος κάτι σ’ αυτό. Αν ήμουν μάγειρας, αυτή θα ήταν η δική μου εκδοχή για ένα κλασικό ψητό χοιρινό.
KR: Μοιάζει σαν να αξιοποιείς υλικό από μια δεξαμενή συμβατικών κινηματογραφικών εκφράσεων, και να τις βάζεις σε δράση αναποδογυρίζοντάς τες εντελώς.
LvT: Έκανα, έτσι κι αλλιώς, κινηματογραφικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο και εκτιμούσα ιδιαίτερα τα φιλμ είδους. Η «Ζούγκλα της Ασφάλτου»! Νουάρ –ξέρεις, όλα αυτά ήταν υπέροχα.
KR: Κάποιος τεμπέλης, ο οποίος βλέπει μόνο τα δικά σου έργα, θα έχει δει κάθε υπαρκτό κινηματογραφικό είδος.
LvT: Ναι, κι όλα στο ίδιο έργο (γελάει). Όμως δεν είμαι ιδιαίτερα πιστός στα διαφορετικά είδη. Δεν θα το έλεγα. Μ’ αρέσει όταν τα πράγματα έρχονται λίγο σε τριβή το ένα με το άλλο.
KR: Κάποιοι θα μπορούσαν να πουν ότι εσύ –με όλο και μεγαλύτερη παραβατική διάθεση– έχεις πλησιάσει προς το είδος που αγγίζει επικίνδυνα τα όρια του ταμπού, την πορνογραφία.
LvT: Η αλήθεια είναι ότι φλέρταρα λίγο μ’ αυτό, ειδικά στους «Ηλίθιους». Κατά κάποιο τρόπο η σεξουαλικότητα και οι ταινίες τρόμου είναι συγγενικά μεταξύ τους. Αλλά πορνογραφία; Δεν ξέρω. Είναι αυτό πορνογραφία; Ίσως. Αλλά η πορνογραφία πάντα με ενοχλούσε. Τα έργα πορνό φτιάχνονται για να χρησιμοποιηθούν. Είναι συνήθως κάπως χοντροκομμένα.

ΑΚΡΑΙΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗ
KR: Τόσο τα φιλμ τρόμου όσο και οι ταινίες πορνό φέρνουν τον θεατή σε μια κατάσταση διέγερσης. Στα φιλμ τρόμου, είναι ο φόβος. Στο πορνό, είναι ο πόθος. Τα δύο αυτά συναντιούνται στην ακραία διέγερση, όπου κάποιες φορές είναι δύσκολο να διαχωρίσεις τί είναι παθητικός πόνος και τί ενεργητικός πόθος.
LvT: Το έθεσες εξαιρετικά. Δε θα μπορούσα ποτέ να το εκφράσω τόσο καλά.
KR: Το ένα βιώνεται θετικά, σαν πόθος, και το άλλο αρνητικά, σαν φόβος. Τα έργα σου έχουν παρόμοια επίδραση στο θεατή. Είναι κάτι που το επιδιώκεις συνειδητά ή αυτός είναι ένας προσωπικός τρόπος συναισθηματικής έκφρασης;
LvT: Οι ερωτήσεις σου είναι δύσκολες. Αλλά ναι, αυτή είναι μια αρκετά ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Προσπαθώ πράγματι να κάνω τα έργα μου να έχουν επίδραση στα συναισθήματα των θεατών. Αλλά το κάνω αυτό δημιουργώντας εικόνες όσο το δυνατόν πιο εκφραστικές για μένα. Έτσι θα έλεγα –ακόμα κι αν είναι ψέμα σε ένα βαθμό– ότι δεν έχω στο μυαλό μου το κοινό όταν φτιάχνω τα έργα μου. Κυρίως ικανοποιώ τον εαυτό μου με τις εικόνες που φτιάχνω. Την ίδια όμως στιγμή, δεν μπορώ να αρνηθώ ότι φτιάχνονται με πρόθεση να έχουν κάποια επενέργεια.
KR: Αυτό το φιλμ μου προκάλεσε φόβο σε ακραίο βαθμό. Είναι δύσκολο για μένα να ταράζομαι τόσο. Με στοιχειώνει. Αν έπρεπε εγώ να δημιουργήσω αυτές τις εικόνες πρώτα στο μυαλό μου και μετά να αντικρύσω τις ακραίες συναισθηματικές τους εκφάνσεις, θα πάθαινα νευρικό κλονισμό.
LvT: Ο κινηματογράφος είναι ένα θολό είδωλο της πραγματικότητας. Αν κάθεσαι σε μια αίθουσα κλαίγοντας, αυτό είναι μια θολή μίμηση ενός παρόμοιου συναισθήματος που είχες ζήσει στην πραγματική σου ζωή. Το κινηματογραφικό έργο θα έρχεται πάντα δεύτερο κατ’ αυτή την έννοια, γιατί πάντα θα υπάρχει δανειζόμενο συναισθήματα από την πραγματική ζωή. Αν ένας άνθρωπος φοβάται, αυτό μάλλον συμβαίνει επειδή έχει κάποιο φόβο να εξωτερικεύσει και τον χρησιμοποιεί στη διαδικασία της θέασης μιας ταινίας. Αλλά το κινηματογραφικό έργο έχει κι άλλες ιδιότητες εκτός από το να προκαλεί συναισθήματα. Πάρε την «Κραυγή» του Μουνχ για παράδειγμα, που ο μικρός γιος μου μόλις αντέγραψε σε μια ζωγραφιά. Η «Κραυγή» είναι μια μεγαλοφυής έκφραση ενός συναισθήματος, αλλά οι άνθρωποι δεν βγαίνουν τρέχοντας και κραυγάζοντας από το μουσείο.
KR: Τα έργα σας είναι «κραυγές»;
LvT: Χμμ. Ο «Αντίχριστος» είναι αυτός που πλησιάζει περισσότερο σε κραυγή. Ήρθε σε μια περίοδο της ζωής μου που ένιωθα πραγματικά χάλια. Η έμπνευση ανευρίσκεται στο δικό σου φόβο, στα δικά σου συναισθήματα. Από εκεί πηγάζουν όλα, μα μετά μετατρέπονται σε κάτι άλλο. Δεν υπάρχει κάτι σαν τηλεπάθεια από το σκηνοθέτη προς το κοινό, σαν να λέμε: ορίστε, αυτό είναι το κλειδί για να μπείτε στην κατάσταση στην οποία βρισκόμουν εγώ. Δεν λειτουργεί έτσι. Ο λόγος για τον οποίο τα φιλμ τρόμου –και δεν είμαι καν σίγουρος ότι περί αυτού πρόκειται εδώ– είναι ενδιαφέροντα για μένα, είναι γιατί μου δίνεται η δυνατότητα να κάνω τόσα διαφορετικά πράγματα.

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΝΟΙΑ
KR: Για μένα, είναι μια ανακούφιση να βλέπω πως επιστρέφεις σε ένα 100% ρομαντικό, συμβολικό σύμπαν με κάποια στοιχεία Καθολικισμού, στο σύνολό του είναι σχεδόν σαν ένας προ-ρομαντικός, γοτθικός σε πολλά σημεία, Κόμης Δράκουλας.
LvT: Ναι, είναι πράγματι. Δεν μπορώ να το εξηγήσω, αλλά οπτικά είμαστε αναμφίβολα στο είδος του ρομαντισμού.
KR: Είπες ότι το κινηματογραφικό έργο δεν είναι ακριβής αντανάκλαση κάποιου στοιχείου της ζωής. Η πραγματικότητα ενός φιλμ τρόμου –μια παθητική, παρανοϊκή αίσθηση της πραγματικότητας, μιας μεγαλομανίας που τα πάντα περιστρέφονται γύρω από σένα – υποδηλώνουν έναν παθητικό θεατή. Είναι όπως ο φόβος του σκοταδιού: μια παθητική, παρανοϊκή κατάσταση την οποία βλέπουμε ξανά και ξανά στα έργα σου, με τον πρωταγωνιστή να βρίσκεται ολοκληρωτικά παράλυτος, κλινήρης, θαμμένος ζωντανός!
LvT (γελάει): Ναι. Μην ξεχνάς, διάβαζα Έντγκαρ Άλαν. Ήταν και ο ίδιος μια φιγούρα του ρομαντισμού.
KR: Είναι όμορφο το γεγονός ότι τα έργα σου εκφράζουν τον φόβο για το σκοτάδι, δεδομένου ότι φτιάχνονται για να τα δούμε μέσα σε μια σκοτεινή αίθουσα, όπου ο θεατής είναι απολύτως ευάλωτος.
LvT: Κάποτε μου είχε περάσει από το μυαλό να κάνω θέατρο, γιατί σκέφτηκα ότι θα μπορούσε κανείς να φοβηθεί πολύ περισσότερο στο θέατρο απ’ ό, τι στον κινηματογράφο. Σχεδίαζα να κάνω μια θεατρική εκδοχή του Εξορκιστή. Νιώθω αμήχανα στην κινηματογραφική αίθουσα, αλλά νιώθω ακόμα πιο άβολα στο θέατρο, γιατί είναι ζωντανό. Το να πηγαίνω να δω ένα θεατρικό έργο είναι ένα τρομακτικό σενάριο για μένα.
Τώρα που συζητάμε για το κοινό, μου φαίνεται ότι ένα απειροελάχιστα μικρό κομμάτι περνάει προς αυτούς. Αλλά είμαι πράγματι πολύ ευτυχής για αυτό το έργο και τις εικόνες που περιέχει. Πηγάζουν από μια έμπνευση που είναι πολύ αληθινή για μένα. Έχω δείξει ειλικρίνεια σε αυτό το έργο. Νομίζω ότι έκανα το ίδιο και στους «Ηλίθιους» και στα άλλα έργα μου. Αλλά αυτό είναι το απομεινάρι από συγκεκριμένες εικόνες του μακρινού παρελθόντος μου.
KR: Φαίνεται πως με την πρώτη (και πρωταρχική) σκηνή χειρίζεσαι την πρώτη συνάντηση του παιδιού με την σεξουαλικότητα των γονιών του και την αδυναμία του να την κατανοήσει, αφού είναι κάτι το μυστηριώδες για εκείνο. Το παιδί δε συνειδητοποιεί τί γίνεται, όμως είναι φανερό ότι μεταφερόμαστε σε μια πολύ έντονη κατάσταση τόσο φόβου όσο και πάθους. Για να το παίξω και λίγο Φρόιντ, αυτή είναι η μητέρα όλων των πρωταρχικών σκηνών, ο φόβος όλων των φόβων.
LvT: Σε ακούω…
KR: Έχεις δίκιο, κακή ερώτηση… Το έργο είναι θεραπευτικό μέχρι ενός βαθμού. Αλλά ο θεραπευτής στην ταινία δε μοιάζει και πολύ με θεραπευτή. Είναι κατά βάση σαδιστής, έτσι δεν είναι;
LvT: Είχα κι εγώ κάποια εμπειρία με τη γνωστική ψυχοθεραπεία, η οποία συνίσταται βασικά στην ιδέα ότι, αν φοβάσαι ότι θα πέσεις από έναν γκρεμό, σε σπρώχνουν –και αυτό θα αποτελέσει το τέλος του φόβου. Απ’ ό, τι φαίνεται, είναι μια πολύ επιτυχής μορφή θεραπείας. Φυσικά εξαρτάται κι από το υψόμετρο του γκρεμού. Είναι πολύ αποτελεσματικοί με χαμηλά λοφάκια.
Αχ, πολύ μ’ αρέσει να πειράζω και να κοροϊδεύω τέτοιου είδους πράγματα. Και οι άντρες πρωταγωνιστές μου είναι κατά βάση ηλίθιοι, που δεν καταλαβαίνουν τι τους γίνεται. Και στον «Αντίχριστο» το ίδιο. Επομένως, είναι φυσικό τα πράγματα να πηγαίνουν σκατά.
Όσο για τον φόβο του να είσαι εσύ κάτι και η πραγματικότητα να είναι κάτι άλλο, αυτό σηκώνει συζήτηση. Μπορεί ο φόβος να αλλάξει τον κόσμο; Νομίζω ότι μπορεί –κι ότι το κάνει.

ΕΞΟΡΚΙΣΜΟΣ
KR: Οι χαρακτήρες σ’ αυτό το φιλμ είναι εντελώς ακινητοποιημένοι. Παγιδευμένοι σε μια καλύβα, οι δυνατότητές τους να παρέμβουν και να αλλάξουν την πραγματικότητα είναι περιορισμένες. Το μόνο που έχουν είναι ένα γαλλικό κλειδί και μερικά ξόρκια για να αναμετρηθούν με μια εξαιρετικά τρομακτική πραγματικότητα. Μα πώς χώρεσε ο Καθολικισμός σε μια τέτοια ταινία τελοσπάντων; Παλιές ταινίες τρόμου είχαν σταυρούς και σκόρδα –όπως άλλωστε και ο Καθολικισμός. Φαίνονται να είναι βαριά τα φορτία του Καθολικισμού σε αυτό το έργο.
LvT: Πράγματι.. Όμως δεν μπορώ να δώσω μια απάντηση σ’ αυτό γιατί είμαι ένας πολύ κακός Καθολικός. Στην πραγματικότητα, δεν είμαι θρησκευόμενος με κανένα τρόπο. Γίνομαι όλο και περισσότερο άθεος.
KR: Κι όμως, ο Καθολικισμός είναι η αγαπημένη θρησκεία των μη θρησκευόμενων, γιατί έχει τόσες πολλές εκφάνσεις: τελετές, διάκοσμοι κι όλα αυτά. Αυτό μας πηγαίνει κάπως πίσω, στις δεξαμενές εκφράσεων που αναφέραμε παραπάνω για τα κινηματογραφικά είδη. Και για τον Καθολικισμό ισχύει το ίδιο, υπάρχουν τόσες πολλές φυλαγμένες εκφράσεις.
LvT: Ναι, έχουν την ικανότητα να μας γοητεύουν και να μας προκαλούν –τουλάχιστον σε μένα, την είχαν. Διακρίνω πολλή ελευθερία σε αυτή τη δεξαμενή των εκφράσεων. Για μένα, ο Προτεσταντισμός ήταν πάντα το μεγάλο τέρας. Αλλά η θρησκεία εν γένει είναι σκατά. Ως εκεί φτάνουν οι γνώσεις μου.
KR: Ναι, αλλά όλο αυτό το σύστημα των εκφράσεων ξεδιπλώνεται τόσο στο «Δαμάζοντας τα Κύματα», όσο και στον «Αντίχριστο».
LvT: Είχα τον «Αντίχριστο» του Νίτσε στο κομοδίνο δίπλα στο προσκέφαλό μου από τότε που ήμουν 12 χρονών. Αποτελεί τη μεγάλη του σύγκρουση με τον Χριστιανισμό.
KR: Είναι ενδιαφέρον που ανέφερες την ιδέα σου να μεταφέρεις τον «Εξορκιστή» στο θέατρο, γιατί ο εξορκισμός είναι κάτι το χαρακτηριστικά Καθολικό. Ξορκίζεις τους δικούς σου δαίμονες ή τους δαίμονες της πραγματικής ζωής; Είναι και η ψυχανάλυση μια μορφή εξορκισμού;
LvT: Αυτοί όμως οι δαίμονες είναι φίλοι μου. Ίσως αυτό είναι το πλεονέκτημα του να φτιάχνεις ταινίες: οι δαίμονες, που είναι τόσο επίπονοι όταν τους συναντάς, αποκτούν ένα διαφορετικό ρόλο. Γίνονται φίλοι σου όταν τους ενσωματώνεις σε ένα έργο. Γίνονται συμπαίκτες σου, συνεργοί σου. Ίσως ο Μουνχ να ένιωθε πολύ καλά με την «Κραυγή» του.
Ο Μουνχ ήρθε κάποια στιγμή στη Δανία για να θεραπευτεί από κάποιον δρ. Γιάκομπσεν, οποίος κούραρε δύο εκπληκτικούς καλλιτέχνες, τον Στρίντμπεργκ και τον Μουνχ. Και οι δύο κατέληξαν εντελώς αλλαγμένοι. Ο Μουνχ σίγουρα προς το χειρότερο. Ο Μουνχ ήταν πολύ πιο ενδιαφέρων πριν έρθει στη Δανία και υποφέρει όλη αυτή τη διαδικασία.
Μπορεί να πάει πολύ μακριά αυτό το θέμα, αλλά τουλάχιστον έχει ένα ενδιαφέρον, αν αυτό που λένε είναι αλήθεια: όταν η τρέλα υποχωρεί, πέφτει μαζί της και η ποιότητα των έργων. Θα μπορούσε, πράγματι..
KR: Το αξίζει το τίμημα;
LvT: Το τίμημα δεν είναι ποτέ αρκετό! Δε μ’ αρέσει να επαναλαμβάνομαι, αλλά ήταν μια περίοδος που δεν ένιωθα καθόλου καλά!
KR: Ας επιστρέψουμε στην παράνοια. Το αντίθετο του να νιώθει κανείς κυνηγημένος και φοβισμένος, είναι το να κυριαρχεί στα πράγματα και να έχει τον έλεγχο. Αντί λοιπόν να καταδιώκεσαι από ανθρώπους που σε φοβίζουν, βάζεις εσύ τον εαυτό σου σε δεσπόζουσα θέση, και τους ελέγχεις; Γι’ αυτό είσαι τόσο ήρεμος και χαρούμενος όταν γυρίζεις μια ταινία;
LvT: Συνήθως είμαι, αλλά όχι αυτή τη φορά. Δε φοβάμαι να φτιάχνω ταινίες, δε φοβάμαι να πω κάτι κι ύστερα να κριθώ γι’ αυτό. Αυτή τη φορά φοβόμουν απλώς και μόνο να είμαι εκεί. Υπάρχει ένα είδος κλειστοφοβίας στο να συμμετέχεις στο ανέβασμα ενός σχεδίου τόσο μεγάλου και να βρίσκεσαι στο επίκεντρο –και ήμουν αναμφίβολα πολύ πιο αδύναμο επίκεντρο σ’ αυτό το έργο απ’ ό, τι σε άλλα έργα μου. Ένιωθα πραγματικά έλλειψη χαράς. Αυτή τη στιγμή, που έχουμε τελειώσει την ταινία, νιώθω πολλή χαρά. Ήταν πολύ καλά. Αλλά κατά τα άλλα έλειπε η έκσταση. Κάποια από τα άλλα έργα μου, έμοιαζαν κάπως με παιχνίδι στο οποίο ο σκηνοθέτης είναι αυτός που αποφασίζει τί θα παίξει.
KR: Θα μπορούσε αυτό να συμβαίνει επειδή αυτή τη φορά διακυβεύονταν τόσα πράγματα, κι εσύ να απάντησες σ’ όλα αυτά με ένα αριστούργημα; Η δύναμη και η βλασφημία των εικόνων αυτής της ταινίας μοιάζουν εκρηκτικές.
LvT: Ουφ! Η διαφορά εδώ είναι ότι γύρισα σε κάποια υλικά της νεανικής μου ηλικίας και υπάρχει πολλή ουσία εκεί, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων πραγμάτων που κάποτε θέλησα να εξαφανίσω τελείως, γιατί ήταν πολύ ντροπιαστικά. Είναι απλά το γεγονός ότι τώρα περνάω μία φάση, κατά την οποία δεν είμαι πολύ χαρούμενος.
KR: Έχει κάποια σχέση το γεγονός ότι μεγαλώνεις;
LvT: Μα φυσικά και το πιστεύω.
KR: Πόσων ετών είσαι;
LvT: Θα γίνω 53, γαμώτο.

ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΚΑΙ ΘΕΑΤΕΣ
KR: Θα ήθελα να μιλήσουμε για τους ηθοποιούς σου. Πώς ήταν να δουλεύουν για σένα; Έχεις εξωφρενικές απαιτήσεις από αυτούς, άλλωστε.
LvT: Έχω ξαναδουλέψει με τον Γουίλεμ στο παρελθόν, στο «Manderlay». Είναι πολύ καλός άνθρωπος. Με ρώτησε αν είχα δουλειά γι’ αυτόν. Κι έτσι του έγραψα ότι είχα αυτή την ιδέα, αλλά η γυναίκα μου πίστευε ότι δε θα του πολυάρεσε. Νομίζω ότι αυτό τον προκάλεσε. Αλλά είναι προφανές ότι δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να δείξει το σώμα του, και δεν πιστεύω ότι θα έπρεπε.
Ήμασταν σε επαφή με διάφορες ηθοποιούς, οι οποίες όμως δεν είχαν στην πραγματικότητα το σθένος να συμμετάσχουν. Η Σαρλότ ήταν μέσα χωρίς δεύτερη σκέψη, κι είχε διαβάσει κιόλας το σενάριο. Δεν υπήρχε καμία αμφιβολία στο μυαλό της. Αυτό είναι το καλύτερο: δύο ηθοποιοί που ενδιαφέρονται πραγματικά να κάνουν το έργο. Και υπήρχαν τόσες απαιτήσεις από αυτούς, που έπρεπε να είναι έτσι. Έκαναν εκπληκτική δουλειά! Δεν έχω δει ποτέ κάποιον να δουλεύει τόσο εντατικά όσο η Σαρλότ. Το σενάριό της
είναι καταμουτζουρωμένο με σημειώσεις που, ευτυχώς, δεν ήθελε να δείξει σε κανέναν. Απίστευτα, απίστευτα δουλευταρού.
KR: Πως νιώθεις για την αντίδραση που μπορεί να υπάρξει στις Κάννες;
LvT: Το κοινό στις Κάννες είναι συνήθως ανοιχτόμυαλο. Τι δεν έχει ξαναγίνει; Γαμήσι;
KR: Υπάρχει μια συστολή ως προς τα γεννητικά όργανα.
LvT: Θέλω να πιστεύω ότι ακόμα έχω ένα κοινό που εκτιμάει τα πράγματα να δείχνονται όπως είναι
KR: Πιστεύεις ότι η σκληρότητα αυτού του έργου, η ακραία του έκφραση, θα έχει κάποια επίπτωση στο ποιοι θα πάνε να το δουν –αν δηλαδή θα εμποδίσει τη διαδρομή του προς τα έξω;
LvT: Δεν το φαντάζομαι. Θέλω ο κόσμος να δει το φιλμ, φυσικά. Μια καριέρα είναι σαν μια σειρά από ερωτήσεις προς ένα συγκεκριμένο γκρουπ ανθρώπων. Αν ακολουθήσουν σε ολόκληρη τη διαδρομή, τότε είναι οι «δικοί μου» άνθρωποι. Αλλά πάνω απ’ όλα, θέλω το έργο να βρει το δικό του κοινό.
KR: Αυτό είναι φετιχισμός, έτσι δεν είναι; Το να έχεις πιστούς ακολούθους; Εσύ τυχαίνει να είσαι και φετιχιστής της εικόνας…
LvT: Αχά!
KR: Για παράδειγμα, χρησιμοποιείς συγκεκριμένη κάμερα με την οποία μπορείς να γυρίζεις σε εξαιρετικά αργό slow motion. Αντί για το «ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε», εσύ πας στην αντίθετη κατεύθυνση: στατική οδύνη, στατικός φόβος, στατική παράνοια –ντύνοντάς τα με εικόνες σε τόσο αργή κίνηση, που είναι σχεδόν σαν ακίνητα καρέ.
LvT: Πριν από πολύ καιρό μου ήρθε η ιδέα να κάνω μια μακρά σκηνή μόνο με μουσική όπερας. Και, βουτώντας μέσα στην ατελείωτη δεξαμενή, βρήκα το slow motion. Έχει γίνει σχετικά εύκολο στην πράξη και έχει τη δικιά του αλλόκοτη ομορφιά. Βαθιά μέσα μου, δεν είμαι και τόσο περήφανος που ανατρέχω σε παλιές τεχνικές. Αλλά εδώ το παραβλέπω, γιατί αυτό είναι κάτι σαν «ταινία ανάγκης», μια γραμμή ζωής και θανάτου. Έπρεπε απλά να κάνω κάτι, διαφορετικά θα βυθιζόμουνα ξανά στο κρεβάτι και θα κοίταζα τον τοίχο.
Πολλές από τις εικόνες σε αυτή την ταινία προέρχονται από φανταστικά ταξίδια που έκανα στη ζωή μου. Έμαθα κάποιες τεχνικές σχετικές με τον σαμανισμό και βρήκα πολλές από τις εικόνες σε αυτά τα ταξίδια. Υπάρχει ένας τέτοιος ήχος ταμπούρλου, που σε υπνωτίζει, σε ταξιδεύει σε παράλληλους κόσμους. Είναι απίστευτα ενδιαφέρον και τρελά διασκεδαστικό. Δεν έχω δοκιμάσει ποτέ LSD, αλλά αυτό πρέπει
να είναι κάτι σαν τριπάκι, απλά χωρίς το παραισθησιογόνο.
KR: Είναι αστείο το πώς επιμένουμε να λέμε τα ίδια πράγματα με διαφορετικούς όμως τρόπους. Είναι πάντα κάτι σχετικό με μια παθητική κατάσταση γεμάτη από πανέμορφες, στατικές εικόνες, εικόνες έκστασης, παθητική παράνοια, φόβο και ηδονοβλεψία –όλα σε μια προσπάθεια να ικανοποιηθεί μια σαδομαζοχιστική επιθυμία.
LvT: (Χασκογελάει) Φυσικά, οι ταμπέλες βοηθούν!
KR: Μην το αφήσεις! Μια καλή δόση από αποκλίνουσες τάσεις είναι κομμάτι κάθε φυσιολογικής και υγιούς ζωής.
LvT: Ναι να επιμείνουμε σ’ αυτό, εσύ κι εγώ, διαφορετικά δε θα μας βγει σε καλό! Οι ανωμαλίες μου, που αντανακλώνται σε αυτή την ταινία, δεν είναι καινούργιες. Μόνο ο τρόπος είναι διαφορετικός. Και επειδή μέρος του υλικού προέρχεται από τη νεανική μου ηλικία, μπορεί να είναι παράλογο, εκστατικό. Τα συναισθήματα και οι φόβοι έπρεπε τότε να καταδιωχθούν, μέχρι τελευταίας ρανίδας του αίματός μας. Αυτό είναι περισσότερο παιδικό έργο, θα έλεγα.
KR: Κάποιοι θα το αποκαλούσαν παιδική σεξουαλική αναζήτηση.
LvT: Ναι; Ναι, αυτό είναι! Αναμφίβολα. Αυτό ακριβώς!
KR: Και μάλιστα, αυτό μας πηγαίνει πίσω από εκεί που αρχίσαμε, στην ρομαντική σου αντίληψη για τον Στρίντμπεργκ.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ
KR: Η Νικόλ Κίντμαν σε ρώτησε κάποια στιγμή: «Γιατί είσαι τόσο κακός απέναντι στις γυναίκες;». Αν ήταν γνωστός για κάτι ο Στρίντμπεργκ, αυτό ήταν ο μισογυνισμός του. Το ξέρω ότι δε μισείς τις γυναίκες. Αλλά δε φοβάσαι ότι θα κατηγορηθείς ότι φτάνεις το μισογυνισμό στα άκρα; Η γυναικεία σεξουαλικότητα είναι σατανική. Όπως το φίδι του Παραδείσου, που αξίζει να τιμωρηθεί. Είναι όλο ένα παιχνίδι ρομαντισμού;
LvT: Πριν λίγο παρακολούθησα ένα ντοκιμαντέρ πάνω το κυνήγι μαγισσών. Λέγε ό, τι θες, αλλά αυτή είναι μια φανταστική ιστορία. Αποτελεί φοβερό υλικό. Δεν πιστεύω στις μάγισσες. Δεν πιστεύω ότι οι γυναίκες ή η σεξουαλικότητά τους είναι σατανική, είναι όμως τρομακτική. Είναι σημαντικό να απελευθερώνεσαι όταν φτιάχνεις μια ταινία. Ποιος άλλωστε ενδιαφέρεται για το τι πιστεύω εγώ; Κάποιες εικόνες και κάποιες έννοιες έχει ενδιαφέρον να τις συνδυάζεις με διαφορετικούς τρόπους. Δείχνουν κομμάτια της ανθρώπινης ψυχής και των ανθρώπινων πράξεων. Αυτό είναι ενδιαφέρον.
Προκαλώ και τον ίδιο μου τον εαυτό, ξέρεις. Η μητέρα μου ήταν μια σκληροπυρηνική φεμινίστρια. Κι εγώ είμαι αρκετά ανοιχτός ως προς την ισότητα των φύλων. Απλώς δεν πιστεύω ότι θα γίνει ποτέ πραγματικότητα. Τα δύο φύλα είναι εκ διαμέτρου αντίθετα, διαφορετικά δε θα είχε πλάκα. Δεν πιστεύω ότι οι γυναίκες θα πρέπει να είναι υποδουλωμένες, και σίγουρα όχι δια της βίας. Φυσικά και είμαι αντίθετος σε αυτά.
Τα κυνήγια μαγισσών ήταν προφανώς φρικτά. Αλλά η εικόνα των μαγισσών έχει τόσα πολλά συναρπαστικά σημεία που –ακριβώς επειδή άφησα αυτό το έργο να κυλήσει μέσα μου αντί να κάτσω να το καλοσκεφτώ– τα καλύτερα σημεία που καταλήγουν στην οθόνη μοιάζουν σχεδόν καρτουνίστικα. Είναι σαν να βάζεις μια μυγοπαγίδα με κόλλα στον τοίχο: σκέψεις που τρέχουν και εικόνες παγιδεύονται και κολλάνε στο φιλμ. Αλλά το να με αποκαλείς μισογύνη είναι λάθος.

(Ο Κνουντ Ρόμερ, γεν. 1960, εμφανίστηκε στο έργο του Λαρς Φον Τρίερ «Οι Ηλίθιοι» και συνεργάστηκε στο σενάριο του φιλμ του Christoffer Boe «Offscreen». Ο Ρόμερ σπούδασε Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και πέρασε πολλά χρόνια στη διαφήμιση. Το αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα «Den som blinker er bange for døden» («Αυτός που Ανοιγοκλείνει τα Μάτια Φοβάται το Θάνατο»), 2006, είναι μπεστσέλερ στη Δανία και έχει πουληθεί σε 12 χώρες. Κέρδισε το γαλλικό βραβείο «Le Prix Initiales d’automne» και το ισπανικό βραβείο λογοτεχνίας «Premio Calamo prize». Αγγλική έκδοση πρόκειται να κυκλοφορήσει του χρόνου από τον εκδοτικό οίκο Serpent’s Tail.)
(επιμέλεια Τ.Φ.)



31 σχόλια:

ds είπε...

Δεν αναφέρατε το "αντί-βραβείο" της οικουμενικής επιτροπής στις Κάννες.

Επίσης οι κριτικές-ατάκες που έχετε είναι από κίτρινες εφημερίδες και αμφίβολα περιοδικά (ή καλύτερα περιοδικά που αναφέρονται σε εμπορικές ταινίες. Ποιος μπορεί να πάρει τις κριτικές του Empire στα σοβαρά;)

Η μόνη "έγκυρη" πηγή που σημειώνετε είναι η Guardian, ωστόσο κάποιο λάθος πρέπει να έγινε γιατί η κριτική που διάβασα εγώ στο site της Guardian του βάζει 2 μόνο αστεράκια και καταλήγει "αν θέλετε μία βραδιά άσκοπης κινηματογραφικής αντιπαράθεσης, τότε αγοράστε εισιτήρια".

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η ταινία δεν είναι κακή (σε σχέση με τις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη), αλλά τελείως άσκοπη, μία παλαβομάρα που είναι όμως καλογυρισμένη.

stelios chatzopoulos είπε...

Η ταινία αυτή είναι από τις καλύτερες του Τρίερ. Δεν θεωρώ ότι είναι τόσο σοκαριστική όσο λένε. Δεν είναι μάλλον αριστούργημα αλλά είναι εξαιρετική.

Seven Films είπε...

Ο ιδιόρρυθμος Λαρς Φον Τρίερ, έφερε πριν από δεκαπέντε χρόνια μια μικρή επανάσταση στο κοινωνικό κατεστημένο του κινηματογράφου. Αυτή η πολιτισμική ανατροπή κορυφώνεται στο τελευταίο έργο του, ταυτόχρονα με μια οργή που εκφράζεται βίαια απέναντι στους θεσμούς (οικογένεια, θρησκεία).

Η ταινία είναι μοναδικά "σκοτεινή" και προκλητική για την αστική συμπεριφορά, τους εφησυχασμένους απολιτίκ και γενικά απέναντι σε κάθε συνειδητοποιημένο άνθρωπο που κοστολογεί την ύλη περισσότερο από το πνεύμα. Δεν είναι ακραίος ο πόνος, επειδή χρησιμοποιεί πολύ "δυνατές", άγριες, ωμές, αντισυμβατικές εικόνες για να προκαλέσει ένα στιγμιαίο "σοκ", σε μια κοινωνία που αργοπεθαίνει. Είναι το όνειρο μια ανήσυχης έμπνευσης. Ούτως η άλλως με τον τίτλο της ταινίας έχει ήδη προειδοποιήσει για τον εξαγνισμό της ψυχής, στην τελετή της κάθαρσης . Οπωσδήποτε σπάνια βλέπει κανείς έργα που έχουν αποτυπώσει τόσο έντονα βαθιά μέσα τους την σφραγίδα του "κατασκευαστή", σε ένα σχεδόν αποχρωματισμένο, "στεγνό" σκηνικό.

Χαρακτήρες, ονόματα, πράξεις, χώρος και χρόνος αποτελούν το κλειδί ενός παγανιστικού παιχνιδιού λύτρωσης... Ο ρυθμός της είναι "κατανυκτικός", υπνωτιστικός, πεσιμιστικός, ξύνοντας λίγο λίγο τις πληγές της ανθρώπινης φύσης και των πρωτογενών ενστίκτων. Ο πολιτισμός παρακμάζει, η ηθική καταρρέει, κάποιος πρέπει να λογοδοτήσει. Πρέπει να θυσιαστεί για να υπάρξει μέλλον - συνέχεια στο πραγματικό σπίτι του ανθρώπου, τη Φύση.

Ο ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ έδρασε καταλυτικά ψυχοθεραπευτικά στον ίδιο τον μεγάλο δημιουργό, σύμφωνα με τα λεγόμενά του. Όμως, παρά τις αιρετικές κι αντι-κοινωνικές ενίοτε πεποιθήσεις του παραμένει αισιόδοξος! Δεν είναι μηδενιστής κι ούτε πιστεύει πως το "Χάος" είναι "λύση". Το ποιητικό φινάλε (όπως και η εξίσου πολύ καλή εισαγωγή) φανερώνει ότι ηθική παρακμή ολοκλήρωσε τον κύκλο της και πλέον από το ατομικό περνάμε στο συλλογικό. Το φινάλε σε "χτυπά" Ταρκοφσκικά, γιατί οι μάζες ανεβαίνουν την ανηφόρα στο Δάσος, στην πυραμίδα του Σατανά, προκαλώντας την παρέκλιση από το φυσιολογικό, απελευθερώνοντας κάθε τι "απαγορευμένο", απόκοσμο, ανήθικο, μυστήριο. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που δημιουργείται σε προσωπικό επίπεδο, όμως όταν υποβάλλεται ομαδικά παίρνει "μαγικές" διαστάσεις με απρόβλεπτα "κακό" τέλος. Ο φόβος δημιουργείται από τη θεωρία του αγνώστου. Η περιπέτεια κρύβει φόβο. Ότι μας είναι άγνωστο μπορεί να μας φοβίσει. Οι Σατανικές δυνάμεις, είναι "άγνωστες" στη φύση του Χριστιανισμού και άρα εν δυνάμει προκαλούν φόβο, ένα φόβο που μπορεί να μετεξελιχθεί σε λατρεία έκστασης για το ανεξήγητο, με διάφορες τελετές κλπ.

Γενικά ένας καλλιτέχνης του επιπέδου Λαρς Φον Τρίερ, επιτρέπεται να προκαλεί, να σαρκάζει και να συμπεριφέρεται άναρχα μες στο σύμπαν, γιατί πολύ απλά οι τολμηροί προχωράνε ένα βήμα μπροστά την Τέχνη με ανελέητο προβληματισμό κι ακραίο ενδοσκοπισμό. Η ταινία περιέχει πολλές σκηνές που συζητήθηκαν και θα συζητηθούν ακόμα περισσότερο από το πλατύ κοινό.

Όμως, οι πρωτοπόροι πάντα ήσαν αιρετικοί. Και αυτοκριτικοί και αυτοκαταστροφικοί, ναι; Φυσικά και υπάρχουν πολλοί, ίσως οι περισσότεροι που θα φέρουν αντιρρήσεις. "Διαφωνώ αλλά υποστηρίζω μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες". Όλοι έχουν ένα μέρος του δίκου. Αλλά οι εμπειρίες, οι παραστάσεις, η γνώση είναι για να μοιράζονται, να διαβάζονται να βλέπονται απ' όσους γίνεται περισσότερους.
Δημήτρης Παπαμίχος www.myfilm.gr

Seven Films είπε...

Ένα φιλμικό κομψοτέχνημα για το οποίο αναφέρθηκα εκτεταμένα σε άλλες σελίδες από το Φεστιβάλ Καννών του Μαΐου, αλλά και που πιστεύω θα απασχολήσει ένα "φανατικό" σινεφιλικό κοινό για πολύ καιρό ακόμα! Ο μεγάλος και προκλητικός εικονοκλάστης Lars von Trier ξεκίνησε την υπεράσπιση της ταινίας του με "τρεμάμενα χέρια" κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου (στην οποία είχαμε την ευκαιρία να συμμετέχουμε) στις φετινές Κάνες και έως το τέλος μας παρουσίασε κυρίως με στάσεις και υπόνοιες παρά με επιχειρήματα το προκλητικό του νέο πόνημα.

Η υπόθεση: Ένα ζευγάρι που βιώνει με τον χειρότερο τρόπο την θλίψη και την απώλεια του μικρού τους παιδιού, αποσύρεται στην τοποθεσία Edem μέσα στο δάσος - σύμβολο των ειδυλλιακών στιγμών αλλά και των σκοτεινών όρμων που ελλοχεύουν μέσα στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση - σε ένα σπίτι "κιβωτό του ψυχισμού" τους, με σκοπό να ξεπεράσει την απόγνωση και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Όλα αυτά όμως και με μια νοσηρή μεταφυσική ατμόσφαιρα να τους μολύνει σιγά-σιγά, μοιάζουν αντί να θεραπεύουν να φέρνουν στο φως μια συγκαλυμμένη αγριότητα και σκοτεινιά, η οποία αν δεν απειλεί να κατασπαράξει τον κόσμο, τουλάχιστον τραβάει μέσα στην παρουσία της τους ήρωες μας χωρίς να φαίνεται πως υπάρχει καμιά επιστροφή, πέρα από την διάλυση της ψυχής σε συστατικούς καθρέφτες με "μόνη" λέξη που να αντικατοπτρίζουν να είναι η λέξη φόβος! Τέλος, βλέπουμε την συμπαθέστατη ηρωίδα να καταρρέει ψυχικά αποκαλύπτοντας όλες τις πτυχές ενός κόσμου για τον οποίο η φύση είναι η "Εκκλησία του Διαβόλου".

Αριστουργηματικό, εσκεμμένα προκλητικό, από έναν άνθρωπο που δημιούργησε το DOGMA 95 ένα απόκληρο κινηματογραφικό κίνημα, ώστε να μπορεί σήμερα να κυριαρχεί αλλά και να προσβάλει χωρίς κανένα έλεος τους μηχανισμούς και κώδικες του παγκόσμιου σινεμά. Οι εικόνες θα μπορούσαμε να πούμε πως φτάνουν σε τέτοια ακρότητα ώστε να αγγίζουν τα όρια τις παρωδίας (με ένα βαθιά τραγικό πυρήνα που επιχειρεί να συνδέσει το ιδιότυπο και το παράταιρο με μια ενδόμυχη λαϊκότητα).

Προκλητικές ερωτικές σκηνές ικανές να απορροφήσουν αλλά και να σαγηνεύσουν ηδονοβλεπτικά τον θεατή, δίπλα σε εικόνες φωτογραφικού μεγαλείου σαν φόρος τιμής στον μεγάλο ποιητή της εικόνας Andrei Tarkovsky.
Μια από τις ταινίες της χρονιάς.
Γιάννης Ραουζαίος www.myfilm.gr

Seven Films είπε...

Τι θα λέγατε αν πηγαίνατε να δείτε μια ταινία γνωστού και καταξιωμένου σκηνοθέτη και περνούσαν μπροστά από τα μάτια σας σκηνές όπως ένα μωρό που βλέπει τους γονείς του να κάνουν έρωτα, το πέος του άνδρα που παλινδρομεί μέσα στη γυναίκα του, το πέσιμο του παιδιού απ΄το παράθυρο και το σκάσιμο στο πεζοδρόμιο σαν να ήταν καρπούζι … Τι θα λέγατε ακόμη εάν η κάμερα εστίαζε στο γυναικείο μόριο και βλέπατε ολοκληρωμένα μια κλειτοριδεκτομή με σκουριασμένο ψαλίδι ή αν η ίδια γυναίκα ικανοποιούσε χειρωνακτικά τον λιπόθυμο άνδρα της και αυτός εκσπερμάτιζε αίμα, ενώ στην συνέχεια του άνοιγε μια τρύπα στο πόδι και του περνούσε μια πέτρα αλετριού την οποία έπειτα αυτός δεν θα μπορούσε να βγάλει.

Σας ακούγονται λίγο παρατραβηγμένα τα παραπάνω; Ε λοιπόν, όλα αυτά και άλλα τόσα, θα τα δείτε στη νέα ταινία του ιδιόρρυθμου κυρίου Lars von Trier.

Στα χαλαρααά... :
Ίσως η πρόκληση για την πρόκληση να θεωρείται από κάποιους μορφή τέχνης, προσωπικά όμως πιστεύω ότι είναι μια φθηνή εμπορική δραστηριότητα ή -στην καλύτερη- ένα ισχυρό ναρκωτικό για το εγώ του δημιουργού της. Βεβαίως και υπάρχει το είδος της πρόκλησης όπου μέσα της εντοπίζεις κάτι το original. Το Antichrist δεν ανήκει σε αυτό το είδος πρόκλησης.

Στο πρώτο μέρος ο Lars von Τrier τα πάει πολύ καλά, με μια αριστουργηματική πρώτη σκηνή και στη συνέχεια τη έντονα βαριά ατμόσφαιρα πένθους και ψυχολογικής πάλης της μητέρας. Καθώς βαδίζει όμως η ταινία, γίνεται ολοένα και πιο υποκριτική, υπερβολική και με κρυμμένους –και καλά- συμβολισμούς, και έτσι υποσκελίζεται κάθε της καλό στοιχείο.

Ο Lars Von Trier, όλο το διάστημα πριν, αλλά και κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας, περνούσε από διάφορα στάδια κατάθλιψης. Σκεφτόταν να μην ξαναγυρίσει ταινία, έχοντας χάσει προφανώς το καλλιτεχνικό του κίνητρο. Αυτός πιστεύω ήταν και ο βασικός λόγος για τον οποίο το Antichrist, είναι «υπερβολή για την υπερβολή». Η σκηνοθετική του παραβατικότητα χτυπάει τιλτ.

Για την ιστορία, να πούμε ότι στην πρώτη προβολή της ταινίας, στο τελευταίο Φεστιβάλ των Καννών, οι θεατές άρχισαν τις αποχωρήσεις (διαμαρτυρίας; σιχαμάρας;) από τα πρώτα κιόλας λεπτά της ταινίας, ενώ στην συνέχεια στην συνέντευξη τύπου, ο Λαρς φον Τρίερ, δήλωσε περίπου πως θεωρεί ότι είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης παγκοσμίως και όλοι οι άλλοι σκηνοθέτες τρώνε τη σκόνη του. Μάλιστα ...
Γιάννης Πεντσερετζίδης www.myfilm.gr

Seven Films είπε...

Ζευγάρι χάνει το βλαστάρι του, όταν εκείνο πέφτει από το παράθυρο, την ώρα που αυτοί...συνευρίσκονται σεξουαλικά. Κατόπιν, για να επουλώσουν τις πληγές τους, καταφεύγουν σε...καταφύγιο στη φύση, όπου και αυτοκαταστρέφονται. Η ταινία - σκάνδαλο του περασμένου φεστιβάλ των Καννών καταφτάνει φουριόζα στις ελληνικές αίθουσες με στόχο να προκαλέσει συζητήσεις επί συζητήσεων στα πηγαδάκια των σινεφίλ.

Χωρισμένο σε κεφάλαια, το φιλμ ξεκινά με έναν (για όλους τους λάθος λόγους) instant classic πρόλογο, μια slow motion αναπαράσταση του προπατορικού αμαρτήματος, όπου ο Dafoe και η Gainsbourg (όπως λέμε ο Αδάμ και η Εύα) κάνουν σεξ και η 'αγνότητα'... πέφτει από το παράθυρο! Στη συνέχεια πρέπει να πορευτούν κουβαλώντας την ενοχή, καταλήγοντας τελικά να αυτοκαταστραφούν υπό το βάρος της. Ο αφορισμός των σωματικών απολαύσεων επιβαρύνει καθημερινά την ήδη διαταραγμένη κατάστασή τους. Αδυνατώντας να αντισταθούν σε αυτές, σύντομα θα προχωρήσουν σε δραστικές μεθόδους καταπολέμησής τους. Η γυναίκα θα ανταποκριθεί στο ρόλο της 'κακιάς', που της αποδόθηκε στο πέρασμα των αιώνων μέσα από κοινωνίες αυστηρά ανδροκρατούμενες και απροκάλυπτα θρησκόληπτες. Και ο άνδρας από θύμα θα μετατραπεί σε θύτη, προκειμένου να πατάξει το Κακό, να συνθλίψει το κεφάλι του φιδιού.

Πού κολλάει ο Αντίχριστος σε όλα αυτά, θα αναρωτηθείτε. Ο Αντίχριστος είναι ο Lars Von Trier! O αμφιλεγόμενος Δανός σκηνοθέτης επιστρέφει σε μία από τις αγαπημένες του θεματικές, ανάγοντάς την αυτή τη φορά σε σημειολογικό πυρήνα του φιλμ. Αντικείμενό του η θρησκεία (όχι απαραίτητα η χριστιανική) ως παράγοντας που, αντί να διευρύνει, συρρικνώνει τις ανθρώπινες επιλογές, επιβαρύνοντας τη συνείδησή των όντων με 'αμαρτίες' που απορρέουν από την ίδια τους την φύση!

Tο «Antichrist» παρεκκλίνει από τους κανόνες του διαβόητου Δόγματος, θυμίζει αρκετά την πρώτη φάση της καριέρας του σκηνοθέτη - με την σχετική δραματουργική σύγχυση που συνεπάγεται αυτό- και, με εξαίρεση τον φαιδρό πρόλογο, όλα κυμαίνονται σε ικανοποιητικό επίπεδο μέχρι το τέλος της δεύτερης πράξης. Εκεί είναι η ίδια η 'φύση' του Trier που έρχεται να τον προδώσει! O Δανός είναι ένας σκηνοθέτης που αρέσκεται στο να προκαλεί και δεν χάνει ευκαιρία να το αποδείξει. Μέσω μιας αφόρητα γκροτέσκο κορύφωσης, που ενοχλεί περισσότερο λόγω προθέσεων, παρά λόγω (οπτικών) αποτελεσμάτων, ο πονηρός αυτός δημιουργός φιλοδοξεί και (εκ του αποτελέσματος πετυχαίνει) να προκαλέσει σούσουρο και να καταστήσει το φιλμ του αντικείμενο συζήτησης. Κάποιος κακεντρεχής (σαν τον υπογράφοντα το κείμενο) θα έλεγε ότι ακόμα και η επιλογή του να κάνει close ups στα γεννητικά όργανα και να μην καθιστά σαφή την ταυτότητα του κάτοχού τους, εκεί ποντάρει. "Είναι της Charlotte ετούτο το γατάκι; Είναι του Willem εκείνο το ματσούκι;". Αν και διαφωνούμε με τις πρακτικές του, δε μπορούμε παρά να του βγάλουμε το καπέλο!

Πριν κλείσουμε, οφείλουμε να αναφερθούμε στις κατηγορίες που δέχθηκε ο σκηνοθέτης για μισογυνισμό. Η Επιτροπή του περσινού φεστιβάλ των Καννών του έδωσε και ένα σχετικό αντιβραβείο. Είναι όμως ο Lars Von Trier του «Antichrist» μισογύνης; Είναι... με τον ίδιο τρόπο που είναι φασίστας ο Scorsese του «Taxi Driver» ή ο Kubrick του «Clockwork Orange»! Αν δεχτούμε ότι η υπόσταση μιας ταινίας αρχίζει και τελειώνει σε αυτό που φαίνεται σε πρώτο επίπεδο, αν επιλέξουμε να αγνοούμε παντελώς στοιχεία όπως η σκηνοθετική παρέμβαση στο κείμενο, η απάντηση σε αυτό και σε ανάλογα ερωτήματα είναι θετική. Αυτό όμως θα μας μετέτρεπε από ανήσυχους θεατές σε παθητικούς δέκτες, θα μετέτρεπε τη σχέση μας με το σινεμά από παθιασμένη ερωτική σε βιαστική κι ασήμαντη 'ξεπέτα'. (Βέβαια ο παραλληλισμός τoυ «Antichrist» με τα προαναφερθέντα αριστουργήματα είναι βλασφημία).

Το Antichrist είναι προβληματικό, προβοκατόρικο κι ενίοτε άθελά του αστείο. Είναι όμως παράλληλα και μια ταινία που θα στριφογυρνάει στο κεφάλι σας για πολλές μέρες μετά την προβολή. Κι αυτό από μόνο του την καθιστά σημαντική - αν και όχι απαραίτητα καλή.

Γιάννης Βασιλείου www.cinemanews.gr

Seven Films είπε...

«Η φύση είναι η εκκλησία του Σατανά». Η γυναίκα δε μπορεί να ελέγξει τον εσωτερικό της κόσμο. Ελέγχεται από τη φύση. Η λέξη φύση είναι γένους θηλυκού. Θλίψη, χάος, απόγνωση. (Συνειρμοί και λόγια μίας ταινίας).

Οι περισσότεροι από εσάς θα συμφωνήσετε ότι πρόκειται για μία από τους πιο άνισες αλλά και ιδιοφυείς σκηνοθετικές μορφές στην ιστορία του σινεμά. Χάριν ευκολίας (και εντυπωσιασμού), θα επικαλεστώ μία απλοϊκή και λαϊκίζουσα στάση και θα πω ότι οι μισές από τις ταινίες του κυρίου Lars Von Trier είναι σκατά και οι άλλες μισές αριστουργήματα. Δε θα διστάσω, όμως, να το ομολογήσω, ο Αντίχριστος είναι ένα ιδιοφυές δημιούργημα, ένα παρανοϊκό, σοκαριστικό και διεστραμμένα έξυπνο δοκίμιο που μελετά την ανθρώπινη υπόσταση, που αναζητά τα άκρα της και δοκιμάζει τις αντοχές της. Ετούτη η ταινία είναι από μόνη της ένας ολόκληρος τόμος στην σκηνοθετική εγκυκλοπαίδεια που αποκαλείται Lars Von Trier. Κεφάλαιο στην δημιουργικότητα ενός μεγάλου σκηνοθέτη.

Λίγο μακρύτερα ή αν θέλετε διαφορετικότερα απ`ότι έχει κάνει μέχρι σήμερα ο Trier, με μία ψυχοφθόρα, κλειστοφοβική φωτογραφία και ακολουθώντας μια πιο μοντέρνα οπτική, επιλέγει να αποσυνθέσει υπό μορφή θρίλερ, μεταφυσικής νουβέλας και ψυχολογικού δράματος, τη γυναικεία φύση αλλά κυρίως να ερμηνεύσει μία μεσαιωνική θεωρία γι`αυτή, η οποία μπορεί να βρει κάλλιστα εφαρμογή στο σήμερα. Δύο καταξιωμένοι ηθοποιοί γίνονται πειραματόζωα της επικίνδυνης νοημοσύνης ενός αξιόλογου σκηνοθέτη και καταφέρνουν τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας τους με την Charlotte Gainsbourg να παραδίδεται εξολοκλήρου στην τέχνη της κι ας γνωρίζει ότι αυτή προσεγγίζει τα όριά της.

Ο Αντίχριστος χωρίζεται σε αριθμητικά μελετημένα κεφάλαια, μετά εύστοχων συνοδευτικών τίτλων, που κρύβουν και τη λύση του μυστηρίου. Σύμβολα και στοιχεία διοχετεύονται σκόρπια στην ταινία, κρύβονται πίσω από λέξεις και πράξεις, τοποθετούνται πίσω από περίτεχνα δομημένα πλάνα και επισκιάζονται από σοκαριστικές σκηνές ανθρώπινου εξευτελισμού, ακραίας βίας και διαστροφής, που για όσους πιάσουν τα λεγόμενα του Trier, θα διαπιστώσουν τη σημασία της ύπαρξής τους. Είναι σίγουρα η πιο θεωρητική ταινία του Δανού σκηνοθέτη, η οποία κάλλιστα μπορεί να παρομοιαστεί και με σβάστικα του μισογυνισμού!!! Εγώ πάλι θα την αποκαλούσα διατριβή του ανθρώπινου ψυχισμού. Ο Trier ξεπλέκοντας περίτεχνα το σεναριακό μίτο που έπλεξε μαζί με τον αξιόλογο Anders Thomas Jensen, επικαλούμενος τα διάφορα κινηματογραφικά είδη, τιθέμενα πίσω από την ομαλή σεναριακή εξέλιξη και τελικά κορύφωση της προβάλλουσας ψυχολογικής και σωματικής βίας, τοποθετώντας το σεξ δίπλα στο θάνατο, τη σκληρή βία πλάι στην αγάπη, τον πόνο μέσα στη χαρά, καταλήγει να μιλήσει για τη γυναικεία επινοητικότητα, τη μηδενιστική αντίληψη που επικρατούσε και εξακολουθεί να επικρατεί για το γυναικείο σώμα, να αναλύσει την ύπαρξη της θεωρίας του «αδύναμου φύλλου», αλλά και να ερμηνεύσει το «σατανικό της γυναικείας υπόστασης» ως επικρατούσα άποψη ανά τους αιώνες.

Ο Αντίχριστος θέτει στο επίκεντρο το ασθενές φύλλο. Η γυναίκα, υποκείμενη στη φύση που την εξουσιάζει, άρχει και άρχεται από αυτή χωρίς δικαίωμα εμπλοκής στο σώμα και τελικά στο νου.

Σταυροδρόμι καλλιτεχνικών κινημάτων, σημείο συνάντησης σκηνοθετικών μορφών και κράμα κινηματογραφικών αναμνήσεων. Ένα καλά κωδικοποιημένο και σκόπιμα αποπροσανατολιστικό φιλμ, πίσω από το οποίο κρύβεται μία απόλυτη σκηνοθετική ιδιοφυία. Αντισυμβατικό, εφιαλτικά επώδυνο, εσκεμμένα προκλητικό και τελικά εξαιρετικό ως φιλμ. Η πρώτη μεγάλη ταινία της χρονιάς!
Βασίλης Καγιογλίδης www.cine.gr

Seven Films είπε...

Σε ένα υψηλής διανόησης έργο, δεν είναι ευθύνη μας να κρίνουμε σύμφωνα με το κατά πόσο συμφωνούμε με το νόημα, αλλά με το πόσο καλά το έχει εκφράσει ο δημιουργός. Κι όταν έχουμε τον μεγαλύτερο εν ζωή κινηματογραφιστή, υποκλινόμαστε. Ο Lars Von Trier σε ακόμα ένα αριστούργημα, δέκα χρόνια μπροστά από την εποχή του και χιλιάδες χρόνια πίσω στην νοηματική του. Το λυπηρό είναι πως δίχασε το κοινό όχι για την άποψη του ότι η γυναίκα είναι ο αντίχριστος, αλλά για τις προκλητικές σκηνές του. Εδώ, όμως, δεν έχουμε πρόκληση για την πρόκληση, αλλά σινεμά βεριτέ στο απόγειο του. Θα δείτε μέσα σε αυτό από Bergman μέχρι Νίτσε και μια έντονη αμφισβήτηση στις απόψεις του Ρίλκε περί γυναίκας και φύσης. Λαϊκιστί, θα τα δείτε όλα…

Η ακραία άποψη του Δανού περί του θηλυκού στοιχείου με γύρισε στο πώς αντιλαμβάνεται την έννοια γυναίκα μέσα στο σύνολό της φιλμογραφίας του. Είναι ο ίδιος που την ανύψωσε σε αγία στο Δαμάζοντας τα Κύματα και το Χορεύοντας στο Σκοτάδι. Πιο πολύ αντιλαμβάνομαι την νέα του θέση ως μια ακόμα θρησκευτική παραβολή του, με απώτερο σκοπό το να παράγει το τέλειο θρίλερ τρόμου, παρά κριτική επί της γυναίκας συγκεκριμένα. Το ότι έχει μισανθρωπικές τάσεις είναι ξεκάθαρο, αλλά μέχρι στιγμής έκανε τον κόπο να τις επεξηγεί. Σε αυτή την περίπτωση, απλά τις εξαπολύει κι όποιον πάρει ο χάρος. Αυστηρά ακατάλληλη ταινία όχι μονάχα για ανηλίκους, αλλά και για όσους δεν μπορούν να διαχωρίσουν την πρόκληση από το αισχρό. Γιατί ο κύριος Von Trier δεν είναι απλά ένας ποιητής, αλλά κι αυτός που θα σε πάρει από το χέρι και θα σε πάει πίσω από τον καθρέφτη της Αλίκης, σε ένα κόσμο όπου εικόνες και φράσεις βλέπονται κι ακούγονται ανάποδα. Δεν λέω τίποτα περισσότερο από την λέξη αριστούργημα. Κι όσο κι αν βληθώ, θα την επαναλαμβάνω.
Σταύρος Γανωτής www.cine.gr

Seven Films είπε...

Εδώ και πολλά χρόνια, ο Λαρς φον Τρίερ έχει μπει με το σπαθί του στην κατηγορία των σκηνοθετών - μεγάλων απατεώνων του κινηματογράφου, με ταινίες που επαναλαμβάνουν διδάγματα ακραίας χριστιανικής ηθικής και που προβάλλουν τις ενοχές ως υπέρτατη αξία (εξαίρεση στην ενοχλητική του φιλμογραφία αποτελεί το άρτιο «Dogville»). Η νέα του ταινία αποτελεί, όπως είπε ο ίδιος, το αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου κατάθλιψης, την οποία χρησιμοποίησε ως μέσο διαφημιστικής προβολής. Ο «Αντίχριστος» αρχίζει με την πτώση και το θάνατο ενός βρέφους, που ούτε λίγο ούτε πολύ κινηματογραφείται σαν αυτοκτονία, την ώρα που οι γονείς του κάνουν σεξ. Την απόλαυση ακολουθούν η τιμωρία, οι τύψεις, οι ενοχές. Η γυναίκα παθαίνει νευρική κρίση και στη συνέχεια αρχίζει ψυχοθεραπεία με τον άντρα της. Πέρα από τον προφανώς αντιεπιστημονικό χαρακτήρα αυτής της «θεραπείας», αυτό που διαλύεται δεν είναι οι τύψεις, αλλά το υπόλοιπο της σχέσης του ζευγαριού.

Σε ένα σπίτι στο (ωραία κινηματογραφημένο, το σωστό να λέγεται) δάσος, όπου απομονώνονται, εκείνος και εκείνη (ο Γουίλεμ Νταφόε και η Σαρλότ Γκένσμπουργκ υπηρετούν με συνέπεια τον πανικό και την υστερία) κάνουν «θεραπεία», ασταμάτητο σεξ και αλληλοεξευτελισμούς που καταλήγουν σε βασανιστήρια. Κυριολεκτικά. Μιλάμε για παλουκώματα, χτυπήματα στα γεννητικά όργανα που αιμορραγούν, ψαλίδισμα κλειτορίδας σε κοντινό πλάνο και μια ξεκοιλιασμένη αλεπού που ανακοινώνει τον ερχομό του χάους. Αν αυτά φαίνονται αηδιαστικά και άσκοπα στον γραπτό λόγο, πού να τα δει κανείς και στην οθόνη… Το θέμα είναι ότι όλο αυτό το φεστιβάλ ακρότητας δεν έχει κανέναν απολύτως σκοπό. Ο Τρίερ δεν καταλήγει πουθενά, χρησιμοποιεί απλώς την πρόκληση για την πρόκληση και ίσως θα έπρεπε να υποβληθεί στα βασανιστήρια που αφηγείται επί οθόνης. Για όσους θεατές εντυπωσιάζονται ακόμα από τα ψυχολογικά/επικοινωνιακά του παιχνίδια.
Το τεχνικό μέρος της ταινίας είναι καλό, άρα ένας πόντος.
Παναγιώτης Παναγόπουλος Καθημερινή

Seven Films είπε...

O «Αντίχριστος» δεν είναι μια καλλιγραφία για αίθουσες που προβάλλουν σινεμά τέχνης. Είναι αλληγορικός, προκλητικά γυμνός, ενοχλητικά βλάσφημος και έχει ως πρωταγωνιστές δύο ασυνήθιστους πρωτόπλαστους. Τα μοναδικά πρόσωπα της ταινίας είναι ένας άντρας και μια γυναίκα, που άλλοτε ενώνονται σαρκικά και άλλοτε σκίζουν τις σάρκες τους σε φαντασιακή Εδέμ, η οποία δεν είναι παρά η αντανάκλαση της εσωτερικής κόλασης που ζουν μετά το χαμό του παιδιού τους (γι' αυτό και οι φλουταρισμένες εικόνες στην αρχή αρκετών σκηνών της ταινίας). Στον «Αντίχριστο», που πραγματικά δυσκολεύομαι να τον συστήσω ακόμη και στο κοινό του «Δαμάζοντας τα κύματα» και του «Dogville», η πορνογραφία και το σπλάτερ έχουν ενσωματωθεί σε μια αισθητική που έχει ως βάσεις τον Μπέργκμαν και τον Στρίντμπεργκ.

Οι πρωτόπλαστοι του Λαρς φον Τρίερ επιστρέφουν σε έναν παράδεισο όπως ένας διαταραγμένος ψυχικά βυθίζεται στο υποσυνειδητό του με μπούσουλα την ψυχανάλυση. Η επιστροφή αυτή μοιάζει με καταβύθιση σε έναν εφιάλτη. (Εάν εξαιρέσουμε τον οπερατικό πρόλογο και τις αποκρουστικές σκηνές της τελευταίας σεκάνς, η ταινία εκτυλίσσεται σαν μια ψυχαναλυτική συνεδρία.) Στον «Αντίχριστο», όπου το σεξ βιώνεται ως η υπέρτατη ενοχή από τη γυναίκα, η ρίζα της ψυχικής αρρώστιας (το κακό) είναι ο προτεσταντισμός. Η Εύα του Τρίερ αισθάνεται υπεύθυνη για το θάνατο του παιδιού της, γιατί αφέθηκε στον πειρασμό: στην απόλαυση της σαρκικής επαφής. Απέναντί της έχει έναν Αδάμ: τον αλαζονικό ψυχοθεραπευτή σύζυγό της, ο οποίος θέλει να τη βοηθήσει να ελέγξει το άγχος και το φόβο της. Ο «Αντίχριστος» έχει αρκετά κοινά σημεία με τους επίσης προκλητικούς «29 φοίνικες» του Μπρουνό Ντιμόν. Εκεί, όμως, το αισθητικό δάνειο προερχόταν από τον Αντονιόνι.
Αντρας: ο αλαζονικός θεός. Γυναίκα: ο αντίχριστος.
Δημητρης Μπούρας Η Καθημερινή

Seven Films είπε...

Ένας ψυχαναλυτής και η σύζυγός του, οι οποίοι έχουν χάσει πρόσφατα τον μικρό τους γιο, προσπαθούν να ξεπεράσουν τη θλίψη και τα προσωπικά τους τραύματα. Καταφεύγουν στην Εδέμ, μια απομονωμένη καλύβα μέσα στο δάσος, όπου πρέπει πλέον να αντιμετωπίσουν ο ένας τον άλλον κι ο καθένας τον εαυτό του. Μ' ένα ανορθόδοξο ψυχολογικό θρίλερ, ο Λαρς Φον Τρίερ δοκιμάζει να σοκάρει για μια ακόμα φορά. Αμετροεπής, υπερφιλόδοξος και δωρεάν προκλητικός, παρασύρεται από τη βιρτουοζιτέ του σε μια ρηχή ιδεολογικά και απωθητική οπτικά κινηματογραφική φάρσα.
Χρήστος Μήτσης ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ

Seven Films είπε...

A
Φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Η ευρωπαϊκή πρωτοπορία με το όνομα Λαρς φον Τρίερ επιστρέφει στο ζοφερό σκότος το μεσαιωνικό, σουλατσάροντας με σύγχρονη αμφίεση και ύφος μπεργκμανικό. Σκοτώστε τον «Αντίχριστο» με αντίδοτο ισχυρό. Σκεφτείτε σε βάθος, παρακαλώ. Ο έρωτας για τη Ζωή, τη Φύση, τον Άλλο, απέναντι σε αυτόν τον τάχα μου σκεπτόμενο, ανήσυχο και ομολογουμένως καλοφτιαγμένο εμετό!
Μοιάζει με πρωτοτυπία, αλλά κατά βάθος φορτιστής μαύρης δαιμονολογίας. Μοιάζει με καυτή, εναγώνια ανησυχία, αλλά αν το ψάξεις σκέτη και επίπεδη καταστροφολογία. Μοιάζει με υπαρξιακό δράμα, αλλά από την αρχή παραπέμπει σε ιδεολογική μπροσούρα. Μοιάζει με σύνθετη δραματουργία, αλλά μονίμως κολλημένο με την απλοϊκή προπαγάνδα και τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Μοιάζει με ευρωπαϊκό δράμα δωματίου, αλλά πορεύεται με το σπλάτερ το αμερικανικό. Από όπου και να το πιάσεις, η μεγάλη απάτη είναι εδώ. Θεοσκότεινο, απάνθρωπο, μεσαιωνικό. Μισογυνισμός και ακραίος προτεσταντισμός. Το ευαγγέλιο των θεουσών. Ουστ, έξω από εδώ! Το στόρι της μιας γραμμής. Αποφλοιώστε το σκάνδαλο και διαβάστε με μάτι καθαρό. Ζευγάρι που παραπέμπει στον Αδάμ και την Εύα, κάπου σε μια μοντέρνα γωνιά της ευρωπαϊκής αμαρτίας. Ο σύζυγος (Ουίλεμ Νταφό) θεραπευτής της ψυχής. Επιστήμονας της Μεταφυσικής. Η σύζυγος (Σάρλοτ Γκενσμπούργκ- ομολογουμένως εξαιρετική, εργαλείο για κάθε δραματουργία που απαιτεί δύσκολη, σωματική υποκριτική) αποτυχημένη συγγραφέας. Τη στιγμή λοιπόν που η Εύα καβαλάει σαν μαινάδα τον Αδάμ παρασύροντάς τον στην αμαρτία, το ξανθό αγοράκι τους πέφτει και εκπνέει πάνω στο χιόνι. Όλα αυτά υπογραμμισμένα με το όρθιο πέος, με το μπουκάλι που παραπέμπει πάλι στο αρσενικό εργαλείο και με υπόκρουση αναγεννησιακής μουσικής. Η αλληγορία και τα σύμβολα, τόσο κρυστάλλινα και απλοϊκά όσο τα συνθήματα μιας πολιτικής μπροσούρας για χαϊβάνια χωρίς μυαλά.

.
(συνεχίζεται)

Seven Films είπε...

(2)
Δηλαδή η Εύα (η Γυναίκα) ιμάντας της αμαρτίας. Το πέος, δηλαδή το μήλο, ευλογημένο από τον Αντίχριστο. Τουτέστιν η έκπτωση των πρώτων ανθρώπων από τον Παράδεισο. Έτσι ο αβανγκαρντίστας Λαρς φον Τρίερ ενοχοποιεί την ερωτική πράξη. Γι΄ αυτό σκοτώθηκε το παιδάκι. Έτσι στοχοποιεί το έτερον ήμισυ του Άνδρα. Το άλλο μισό του ουρανού που έλεγε και ο Μάο. Η Γυναίκα ο δαίμονας, ο επίγειος Σατανάς. Παιδιά, να στείλουμε τον Δανό στο Βατοπέδιο το αποκαθαρμένο από κάθε επίγειο αμαρτωλό. Πάμε τώρα στην Εδέμ, στη μεγάλη ανατριχίλα και στον μεσαιωνικό εμετό.

Η απώλεια του παιδιού προκαλεί χάος εσωτερικό. Εδώ, ο Τρίερ αντιγράφει με ύφος Ντράγιερ και Μπέργκμαν πλείστα όσα αμερικανικά δραματάκια, που εξαντλούνται σε έναν μονότονο θρήνο από την απώλεια κάποιου αγαπημένου προσώπου. Όλη η κινηματογραφική ευφυΐα σε μια σταγόνα αυτονόητης νατουραλιστικής επεξεργασίας. Το χάος προκύπτει από την Εύα. Η προσπάθεια ανακούφισης και θεραπείας, από τον Αδάμ. Η Εύα τα κάνει όλα. Και ηθικός αυτουργός και θρήνος ατελείωτος και υστερικός. Μοναδική διέξοδος η επιστροφή στη Φύση και το κτήμα με την ονομασία Εδέμ. Ενοχοποιεί ο αθεόφοβος και την εξοχή. «Η Φύση είναι η εκκλησία του Σατανά» (δεν θυμάμαι ακριβώς ποιος το λέει από τους δυο). Από εδώ αρχίζει το πάρτι το τρελό.

Αφού προηγηθούν σκηνές υστερίας χιλιάδων ντεσιμπέλ και η μαινόμενη Γυναίκα αδειάσει από θρήνο και μουρμούρα, μπαίνει μπροστά το σπλάτερ αγκαλιά με τη μεσαιωνική ιδεολογία. Πρώτα η θεόγυμνη Εύα ξαπλωμένη στο λιβάδι κάτω από συννεφιασμένο, θυμωμένο ουρανό (προφανώς ο Θεός, οργισμένος από τον πρώτο Άνθρωπο τον αμαρτωλό) με τα τέσσερα δάκτυλα αρχίζει να αυνανίζεται μανιωδώς. Αυτό το ορντέβρ για την ακολουθία με πράξεις που ελάχιστα απέχουν από τον «Σχιζοφρενή δολοφόνο με το πριόνι». Εκείνο το θρίλερ δεν μας άρεσε γιατί είναι κρεοπωλείο αμερικανικό. Ενώ αυτό μπορεί να μας αρέσει γιατί είναι αποκύημα ευρωπαϊκής πρωτοπορίας. Τόσα κατεβάζει η γκλάβα μας. Τέλος πάντων. Προχωράω στο ψητό. Η Εύα λοιπόν (είπαμε, η Γυναίκα ο ναός του επίγειου Σατανά) αρπάζει ασήκωτη πέτρα και σπάει τα καρύδια του Αδάμ. Στη συνέχεια βυθίζει πριόνι στο πόδι του δύστυχου και παράλυτου αρσενικού και έτσι, μέσα στον πυρετό του σαδιστικού της παροξυσμού, χώνει το δάχτυλο και το βάφει με αίμα από την πληγή. Το σφαγείο του Τρίερ δεν έχει τελειωμό. Ανικανοποίητο το άθλιο, παρανοϊκό θηλυκό. Κάπου εδώ, και τις δύο φορές που το είδα για να τσεκάρω την αντοχή μου με τον υπολανθάνοντα φασισμό έκρυψα το πρόσωπό μου. Δεν άντεξα. Αν τον είχα παραδίπλα μου μπορεί να τον κατάβρεχα με σάλιο ορμητικό.

Seven Films είπε...

(3)

Το πέος λοιπόν. Αυτό το εργαλείο το σατανικό. Ανασηκωμένο (φυσικά πλαστικό) και θυμωμένο, έτοιμο για το σεξ το αμαρτωλό. Η Εύα το χουφτώνει, το αυνανίζει και εκείνο, με θρυμματισμένα καρύδια, αίμα εκσπερματώνει. Και πάλι δεν τελειώσαμε. Γιατί, σου λέει ο Τρίερ, δύο τα εργαλεία της αμαρτίας. Σκοτώσαμε το πέος. Σειρά τώρα του αιδοίου. Πάλι η Εύα. Όλα από εκείνη προς όλους. Μόνο η Γυναίκα. Αρπάζει που λέτε ψαλίδι και ως σαδομαζόχα με περικεφαλαία αρχίζει να κόβει του αιδοίου τα χείλη. Έτσι οι πρωτότοκοι ευνουχισμένοι, τιμωρημένοι, κολασμένοι. Στο καζάνι της αιώνιας Κολάσεως να βράζουν οι αμαρτωλοί και διεστραμμένοι. Πίσω όμως αφήκαν τα αμαρτωλά πλήθη. Προσέξτε τη σκηνή της Εδέμ με χιλιάδες γυμνά κορμιά σε συμπλέγματα οργιώδη και πορνογραφικά!

Πού καταλήγουν όλα αυτά; Μερικές ακόμα «λεπτομέρειες» τα τεκμήρια τα μεσαιωνικά. «Μια γυναίκα που κλαίει είναι γυναίκα ραδιούργα», ενοχοποιεί ο Τρίερ διά στόματος Εύας. Η Γυναίκα λοιπόν είναι η ζωντανή εκδοχή της Φύσης. Η αναρχία, το ένστικτο, η ανασφάλεια, το άγχος, η μητρομανία, η υστερία. Η βούληση του υποσυνείδητου. Η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Κλαίει, ωρύεται, αυνανίζεται, επιτίθεται. Η προσωποποίηση της τυφλής δύναμης, των ανεξέλεγκτων ενστίκτων. Ο απόλυτος εχθρός του ανθρώπινου γένους. «Είμαι Η Φύση», του λέει, «και θέλω να σε σκοτώσω». Σας είπα. Όπως μερικές παλιές χαλκομανίες σοσιαλιστικού ρεαλισμού, έτσι και εδώ. Η επιτομή του θεοκρατικού μεσαιωνικού νατουραλισμού. Μωρέ καλά έκαναν και τις έκαιγαν τις μάγισσες. Στην πυρά!

Ο Αδάμ επιστήμονας, θεραπευτής, ψύχραιμος, σκεπτόμενος, αλληλέγγυος, ευαίσθητος, ευάλωτος, αφελής, αθώος και απροστάτευτος. Ο ορθολογισμός του Άνδρα υποταγμένος και ταπεινωμένος από την αναρχία της Γυναίκας. Τα ερείπια μιας ασυμφιλίωτης συνύπαρξης. Η κατάληξη ενός ακήρυχτου πολέμου. Και το παιδί, αχ αυτό το γλυκούλικο μωρό με παραμορφωμένα τα κάτω άκρα. Αντίχριστος χαμογελαστός. Για να ξεμπερδεύω με τον Δανό. Πράγματι είναι χαρισματικός. Πράγματι είναι προικισμένος σκηνοθέτης. Πράγματι κάθε ταινία του ανατέμνει ζητήματα της εποχής του. Πράγματι με το ελάχιστο, δηλαδή με δύο πρόσωπα, ένα δωμάτιο και μερικές σκηνές στην εξοχή, καταφέρνει να αποσπά το μέγιστο. Καμία αντίρρηση. Αλλά να παρασυρθώ επειδή εκείνος, είτε για να πουλήσει είτε από κατάθλιψη και αδιέξοδα υπαρξιακά είτε και από τα δύο μαζί, στον γκρεμό θέλει να με ρίξει, πριτς δεν σφάξανε. Με την Κόλαση ο Δανός. Με τον Παράδεισο εγώ.

Ηδονής για περισσότερη Φύση, περισσότερο ένστικτο, περισσότερο έρωτα και περισσότερη Ζωή. Άντε παιδάκι μου να κοιταχτείς. Με την ταινία σου μου έσπασες τα καρύδια της υπομονής!

Δημητρης Δανικας ΤΑ ΝΕΑ

Seven Films είπε...

Νοηματικοί εκτροχιασμοί για ένα «τέλος του πολιτισμού», αλλά... εξαιρετική ποιητική της εικόνας.

Story Το μικρό παιδί τους (νήπιο) πέφτει από το παράθυρο και σκοτώνεται ενώ το ζευγάρι κάνει έρωτα. Εκείνη (που συνέγραφε μελέτη για τη δεισιδαιμονική γυναικοκτονία στο Μεσαίωνα) παθαίνει ισχυρό κλονισμό και εκείνος (ψυχοθεραπευτής) την πηγαίνει σε ένα καταφύγιο στο δάσος με σκοπό να τη βοηθήσει να ξεπεράσει τις κρίσεις πανικού, που όμως εξελίσσονται σε παρανοϊκή μανία με τραγικά αποτελέσματα.

Focus Η φύση στο σύνολό της ως οικοσύστημα είναι α-ήθικη (ούτε καλή ούτε κακή) και ο τρόπος λειτουργίας της εκφράζει «αρμονία» και σίγουρα όχι «χάος». Γιατί λοιπόν ο Τρίερ κάνει μια ταινία όπου αντηχεί μετά στόμφου και πατάγου ότι «το χάος κυβερνά»; Προφανώς μιλά για το χάος της ανθρώπινης συνείδησης, που ως αποτέλεσμα βιολογικών επεξεργασιών και κοινωνικής δόμησης έγινε υπερβολικά περίπλοκη και βραχυκυκλώνει. Αρχικά μέσω της θρησκείας, αργότερα μέσω του Reason (Διαφωτισμός), η ηθική δομήθηκε ως εργαλείο τάξης και στη συνέχεια ως αξία που σε δύσκολες κοινωνικές περιόδους (βλέπε turbo καπιταλισμός) καταρρέει, δίνοντας τη θέση της στα παραμορφωμένα (και πάλι από τη συνείδηση) ένστικτα. Ο καταθλιπτικός Τρίερ, παραμερίζοντας τη διαλεκτική, επιστρατεύει μεγάλα θρησκευτικά σύμβολα (πρωτόπλαστοι, φάτνη, ενοχή κ.λπ.) και τα αντιστρέφει (από την πλευρά του Κακού) για να μας πετάξει αγανακτισμένος, ως άλλος Μωυσής, τις «πλάκες με τις Εντολές». Το αποτέλεσμα; Μια ιδεολογική ανοησία, δοσμένη όμως ως ένα έργο μεγάλης κινηματογραφικής πνοής. Συχνά, το μεγαλείο στην τέχνη χρειάζεται θρησκείες ή βασιλιάδες. Σπάνια ένας Χολστ καταφεύγει σε «Πλανήτες» ή ένας Ελύτης σε ασήμαντες πέτρες του Αιγαίου και μυρσίνες...
Χαρης Καλογερόπουλος ΤΑ ΝΕΑ

Seven Films είπε...

Θα μου ήταν εύκολο να πετάξω τον «Αντίχριστο» (Δανία/Γαλλία/Γερμανία/Σου- ηδία/Ιταλία/Πολωνία, 2009) στον Καιάδα. Αλλά αν το έκανα δεν θα ήμουν ειλικρινής. Ξέρω ότι πολύς κόσμος θα τα χάσει με το ωμό, βάναυσο, σαδιστικό θέαμα της τελευταίας ταινίας του Λαρς φον Τρίερ. Θα εκνευριστεί από τον πρόλογο, όπου σε αργή κίνηση και υπό τη συνοδεία τρυφερής μουσικής ένα βρέφος πέφτει από το παράθυρο και σκοτώνεται. Είναι σαν να βλέπω κάποιους να χασκογελούν στη θέα του Εωσφόρου με τη μορφή ομιλητικότατου λύκου να λέει «το χάος βασιλεύει ». Ακόμη και η σκηνή του Γουίλεμ Νταφόε ενώ προσπαθεί να σύρει το πόδι του, στη γάμπα του οποίου βρίσκεται σφηνωμένο ένα βαρίδι, τι άλλο παρά μειδίαμα μπορεί να προκαλέσει μέσα στην τραγικότητά της;

Ολα αυτά, όμως, και άλλα πολλά, ακραία και εκνευριστικά, δεν παύουν να είναι το αποτέλεσμα μιας βαρβάτης σκηνοθεσίας, ειλικρινούς και θαρραλέας. Ολες οι σκηνές δικαιολογούν απόλυτα την ύπαρξή τους σε μια ταινία στην οποία όντως βασιλεύει το χάοςμοιάζει να είναι πολλές ταινίες μαζί-, διατηρεί όμως τη δική της αυτονομία, το δικό της μοναδικό ύφος, το δικό της μυστήριο.

Ο ψυχαναλυτής Νταφόε και η Σαρλότ Γκενσμπούργκ υποδύονται το ζεύγος που, για να ξεφύγει από την τραγωδία του χαμού του παιδιού του, απομονώνεται στη φύση. Γκρο πλάνα σε άσχημα πρόσωπα που πονούν σωματικά και ψυχικά. Κεφάλια χτυπούν σε σκληρές επιφάνειες... και εσύ πονάς περισσότερο. Δέντρα από τα οποία ξεφυτρώνουν χέρια, δάση που θυμίζουν κόλαση, ο Νταφόε κάτι σαν σύγχρονος Ιησούς, η Γκενσμπούργκ η απόλυτη μήτρα, η πηγή του Κακού, αλλά και η προσωποποίηση της φύσης.

Κ αι στο τέλος, εξουθενωμένος, φθάνεις στο σημείο να αναρωτηθείς: Τι είναι αυτό το κλειστοφοβικό ντελίριο αίματος, σπέρματος και ψυχανάλυσης; Μια ψυχεδελική ανοησία που θέλει να μας δουλέψει ψιλό γαζί ή μήπως ένα κρυφό αριστούργημα με βαθιά νοήματα το οποίο, πολλά χρόνια από σήμερα, θα το αντιμετωπίζουμε με δέος; Δυστυχώς δεν έχω την απάντηση. Αλλά ξέρω ότι είδα την ταινία πριν από πέντε μήνες και εξακολουθώ να τη σκέφτομαι. Οχι ευχάριστα, αλλά τη σκέφτομαι.
Γιαννης Ζουμπουλάκης ΤΟ ΒΗΜΑ

Seven Films είπε...

ΚΡΙΤΙΚΗ. Ενα φευγαλέο γκρο πλαν, σαν σε ταινία πορνό, και μερικές στιγμές όπου το «πορνό» γίνεται σπλάτερ έριξαν τον Λαρς φον Τρίερ στην πυρά τον περασμένο Μάιο στις Κάννες. Στον βιβλικό και ψυχαναλυτικό «Αντίχριστο», δύο σύγχρονοι πρωτόπλαστοι αλληλοσπαράσσονται. Μια χειραφετημένη Εύα επιχειρεί να συνθλίψει το πέος ενός αλαζονικού Αδάμ και λίγο μετά προχωρεί στη δική της κλειτοριδεκτομή. Ανατριχιαστικά όλα τούτα για μια ταινία που απευθύνεται σε ένα κοινό που δεν χασμουριέται στις επανεκδόσεις του Μπέργκμαν. Είναι αλήθεια πως ο «Αντίχριστος» σοκάρει.

Αλήθεια είναι, επίσης, πως το χολιγουντιανό μενού των μούλτιπλεξ ενίοτε προκαλεί σοβαρότερες στομαχικές διαταραχές. Ο Τρίερ μάς ρίχνει στο πρόσωπο μερικά κάδρα πλημμυρισμένα με αίμα. Γίνεται γκροτέσκ για να αποστασιοποιηθεί από την απόλαυσή του, καθώς ψάχνει την κόλαση στο υπέδαφος ενός παραδείσου και το αντίστροφο. Γι' αυτό ο αφηγηματικός άξονας της ταινίας πηγαινοέρχεται από τον άντρα στη γυναίκα.

Ο «Αντίχριστος» είναι ένα βαθιά φιλοσοφημένο δοκίμιο γύρω από τη φύση του χριστιανικού πολιτισμού που έχει στον πυρήνα του τη δαιμονοποίηση του ενστίκτου και τον φόβο. Ανοίγει με το τέλος της αθωότητας (με μια ασπρόμαυρη σεκάνς, σκηνοθετημένη σαν όπερα - βιντεοκλίπ, που περιγράφει την πτώση και τον θάνατο ενός παιδιού την ώρα που οι γονείς του κάνουν έρωτα) και συνεχίζεται σαν ψυχαναλυτική συνεδρία (η μητέρα μετά την απώλεια του παιδιού βιώνει το σεξ σαν ψυχοσωματική τιμωρία). Ο επίλογος έχει ίδιο στυλ με τον πρόλογο. Η εικόνα όμως είναι πιο ονειρική, παραπέμπτει στον Γιουνγκ, στα περί κληρονομημένου γυναικείου στοιχείου που κρύβεται στο υποσυνείδητο του άντρα.

Φαντασιακή Εδέμ

Στο αχρονικό, μεταφυσικό «Στάλκερ» του Ταρκόφσκι, ένας επιστήμονας και ένας συγγραφέας διασχίζουν μια απαγορευμένη ζώνη όπου κάθε επιθυμία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί.

Στον «Αντίχριστο», ένας αλαζονικός ψυχίατρος προσπαθεί να θεραπεύσει την ασθενή σύζυγό του (συγγραφέα μιας ημιτελούς διατριβής με τίτλο «Γυναικοκτονία» και θέμα το κυνήγι των μαγισσών). Οι κρίσεις άγχους της γυναίκας οδηγούν το ζευγάρι στη ρίζα του φόβου: στο δέντρο της γνώσης, σε μια φαντασιακή Εδέμ σαν την ταρκοφσκική ζώνη.

Ο Αδάμ και η Εύα του Τρίερ ακολουθούν μια τροχιά από το τέλος προς την αρχή. Επιστρέφουν σ' έναν παράδεισο όπου δεσπόζει το ένστικτο. Αρχικά μοιάζουν σαν να βρίσκονται σε ψυχόδραμα του Στρίνγκμπεργκ, ή του Μπέργκμαν. Στη συνέχεια γίνονται πρωταγωνιστές μιας ταινίας τρόμου.
Δημητρης Μπουρας Η κΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 1.10.2009

Seven Films είπε...

Ο ίδιος ο Λαρς Φον Τρίερ δηλώνει ότι δεν έχει ιδέα για το τι ακριβώς «είναι» η καινούργια του ταινία, τι προσπαθούν να δείξουν οι συμβολισμοί του, ποιο το «νόημα» της ιστορίας του, οπότε μπορείτε εκ προοιμίου να αποκλείσετε τη σκέψη ότι κάποιος πρόκειται να εξηγήσει μέσα σε λίγες λέξεις τα «μυστήρια» μιας ταινίας που είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιγράψεις, πόσο μάλλον να εξηγήσεις. Σχεδόν όπως όλες οι ταινίες του Τρίερ (αν και αυτή περισσότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη), είναι μια εμπειρία που οφείλεις να τη βιώσεις, μια εμπειρία που η δύναμή της σβήνει αν προσπαθείς την ίδια στιγμή να την αναλύσεις, να την εκλογικεύσεις, να την κριτικάρεις. Η ταινία ξεκινά με ένα ζευγάρι που κάνει σεξ τη στιγμή που ο γιος τους πέφτει από το παράθυρο, γκρεμίζοντας κι αυτούς στην άβυσσο της ενοχής, των τύψεων, του πόνου. Θέλοντας να βγουν από τα σκοτάδια ταξιδεύουν στην καλύβα τους στο δάσος (που ονομάζεται Εδέμ), κι εκεί η γυναίκα κι ο άντρας (που δεν έχουν καν ονόματα) θα μεταμορφωθούν σε αρχετυπικά σύμβολα των φύλων τους και θα κυλιστούν σε μια μάχη μέχρις εσχάτων ανάμεσα στο αρσενικό και το θηλυκό, την επιστήμη και την πίστη, τον ορθολογισμο και τα ένστικτα.
Ναι, όλα όσα έχετε ακούσει για το φιλμ είναι αληθινά. Περιέχει σκηνές πραγματικού σεξ (ντουμπλαρισμένες, αν έχει σημασία), εικόνες σεξουαλικού αυτοτραυματισμού, γκροτέσκα βία, ακόμη και μια αλεπού που μιλά. Εικόνες που πιθανότατα σοκάρουν, στιγμές τόσο άβολες που δεν σου αφήνουν άλλο περιθώριο από το να καταφύγεις στην εύκολη διέξοδο ενός γέλιου που αποσυμπιέζει. Όμως ο «Αντίχριστος» δεν προορίζεται για θεατές που έχουν τα μάτια στραμμένα στην πιο κοντινή έξοδο κινδύνου, ούτε για εκείνους που αρέσκονται σε εύκολα συμπεράσματα, βιαστικά βγαλμένα από τον αφρό της ιστορίας, για όσους θέλουν να ξεμπερδεύουν εύκολα μαζί του κατηγορώντας το δημιουργό του για μυσογυνισμό, προβοκατόρικη συμπεριφορά, επιδειξιομανή σκηνοθεσία. Ο «Αντίχριστος» είναι φτιαγμένος για να δοκιμάσει τα όριά σου, όχι στο σοκ ή τις εικόνες του, αλλά στο ξέθαμα της πιο βαθιά κρυμμένης, κυτταρικής σχεδόν, γνώσης της φύσης μας. Αυτής που ο δυτικός κόσμος σκεπάζει καθησυχαστικά με την κουβέρτα του «πολιτισμού» και που στο ξύπνημά του θροΐζει ένας προαιώνιος φόβος. Ο «Αντίχριστος» είναι φτιαγμένος για να μας φέρει ακριβώς στο κέντρο αυτού του κυκλώνα των ενστίκτων, των ορμών, του σκοταδιού και του χάους, των θεμελίων της ανθρώπινης ύπαρξης, και να μας δείξει πολύ απλά ότι ο αντίχριστος (ό,τι κι αν η λέξη σημαίνει για τον καθένα) είμαστε απλά εμείς.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΡΑΣΣΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ATHENS VOICE

Seven Film Gallery είπε...

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ


LIFO MAG LIFO NOW ΒΓΕΣ ΕΞΩ MY LIFO Αθήνα 25°C

LIFOMAG: ΑΠΟΨΕΙΣ & ΣΧΟΛΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΙΝΕΜΑ ΤΕΧΝΕΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ/ΧΟΡΟΣ ΒΙΒΛΙΟ ΤΑΞΙΔΙ THE GOOD LIFO I WAS THERE
ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ
ANTICHRIST
Σκηνοθεσία: Λαρς φον Τρίερ
Πρωταγωνιστούν: Σαρλότ Γκενσμπούρ, Γουίλεμ Νταφόου

Ένα ζευγάρι αποσύρεται σε ένα εξοχικό στο δάσος για να αναρρώσει από το τρομερό σοκ του θανάτου του μικρού παιδιού τους. Εκεί τους παίρνει κανονικά ο διάολος και ο Τρίερ, μέσα από μια προκλητική παρωδία του Ταρκόφσκι και του… Τρίερ, συνεχίζει να προβάλλει τους ανοιχτούς λογαριασμούς του με τη γυναίκα και τη χριστιανική πίστη.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

Μετά από μια αιθέρια εναρκτήρια ασπρόμαυρη σκηνή σε αργή κίνηση, όπου ο γιος του ζευγαριού ανεβαίνει στο παράθυρο του σπιτιού για να θαυμάσει το πρωτόφαντο θέαμα του χιονιού που σκάει αργά στο έδαφος και τραυματίζεται θανάσιμα από την πτώση, καθώς οι γονείς του κάνουν σεξ στο υπνοδωμάτιο, ο Λαρς φον Τρίερ περνάει με αστραπιαία ταχύτητα από την ενοχή στην απελπισία. Αυτός και Αυτή, το ζευγάρι χωρίς όνομα, αποβάλλονται από την Εδέμ της οικογενειακής τους ισορροπίας και αυτοεξορίζονται στο εξοχικό τους στο δάσος, για να γλείψουν τις πληγές τους.

Ο άνδρας είναι ο Αδάμ και ο Σατανάς μαζί, στα μάτια της συζύγου που τον βλέπει ως ψυχολογικό στήριγμα, ερωτικό καταφύγιο και υπεύθυνο για το καταβαραθρωμένο ηθικό της. Αυτός κάνει το λάθος να την υποβάλει σε μια αυτοσχέδια ψυχανάλυση, επιμένοντας να κόψει τη φαρμακευτική αγωγή που της χορηγήθηκε στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύτηκε για κατάθλιψη και αυτή χάνει τον έλεγχο και γίνεται επικίνδυνη, ένα κουρέλι σε φθίνουσα πορεία. Το ήσυχο δάσος μετατρέπεται σε κολαστήριο και τα σύμβολα χορεύουν σαν δαίμονες - τα στοιχεία της φύσης συνωμοτούν, οι ήχοι του δάσους απειλούν, η νύχτα και το πούσι τούς σκεπάζουν, ένας σκύλος μιλάει σαν τον Εξορκιστή και τα ζώα, σε ένα όργιο πριμιτιβισμού, στέκονται δίπλα τους στο σπίτι, σαν αλλόκοτοι επισκέπτες λίγο πριν την Αποκάλυψη. Αν το Δαμάζοντας τα κύματα είναι μια, κατά την «τριερική» αναλογία, ρομαντική κομεντί για τον καθολικισμό, ο Αντίχριστος είναι η παρωδία του για τον Λόγο του Θεού και την άνιση μάχη της λογικής κόντρα στο ένστικτο.

Αυτός, ο Τρίερ και ο Νταφόου δηλαδή (δεν χωράει αμφιβολία για την ταύτιση), πάνε να τρελάνουν Αυτήν με μια εξαντλητική λογοθεραπεία, προσπαθώντας να την πείσουν πως κανείς δεν φταίει για το θάνατο του παιδιού, και να αποδιώξουν τους εφιάλτες από το υποσυνείδητό της, περιορίζοντας την ανεξέλεγκτη ενοχικότητά της. Αυτή αντιδράει με μένος και ασχημάτιστη συμπεριφορά: είναι σαφές το δέος του σκηνοθέτη μπροστά στην αναπάντεχη γυναικεία φύση. Στις Κάννες, οι κυρίες που είδαν την ταινία ωρύονταν για τον αντιφεμινιστικό τρόπο που επέλεξε ο Δανός να περιγράψει τις ευνουχιστικές ενέργειες της Γκενσμπούρ - μια ανεπαρκής ηθοποιός σε μια κακή ερμηνεία. Με ψυχραιμία βλέπουμε πως ο Τρίερ δηλώνει με λογικά και αμφίσημα σκηνοθετικά επιχειρήματα ανημπόρια να εξηγήσει λογικά πώς θα αντιδράσει μια γυναίκα στην ύστατη τραγωδία.

Το έχει ξανακάνει στις προηγούμενες ταινίες του, έχοντας δείξει σεβασμό και δραματική επινοητικότητα προς τις ηρωίδες, και στα Κύματα και στο Dogville και στο Manderlay. Ως θρίλερ, ο Αντίχριστος εξαντλείται σε μια παράθεση κεφαλαίων με σκηνές shock value που δεν είναι τόσο σοκαριστικές, όσο χονδροειδείς και ανούσιες. Για μια πιο συνεπή και συνεκτική βιβλική παραβολή, σας παραπέμπω στον Κυνόδοντα του Γιώργου Λάνθιμου, που σύντομα θα προβληθεί στις αίθουσες.

Θοδωρής ΚΟυτσογιαννόπουλος lifo

Seven Films είπε...

Μόνιμος προσκεκλημμένος του φεστιβάλ Καννών και με μια θέση απαραιτήτως κρατημένη στο διαγωνιστικό πρόγραμμα για κάθε νέα του ταινία, ο Λαρς φον Τρίερ κατέφθασε και φέτος στην παραθαλάσσια κωμόπολη. Φορούσε πάλι εκείνο το γνώριμο, πονηρό χαμόγελο που έχουν τα μικρά παιδιά όταν ετοιμάζονται να διαπράξουν μία σκανδαλιά. Κατέστησε σαφές ότι βρισκόταν στα τελευταία στάδια της ανάρρωσης από μια βαριάς μορφής κατάθλιψη που τον ταλαιπώρησε επί δύο χρόνια και πως σκηνοθέτησε το ολόφρεσκο πόνημά του σε μια προσπάθεια να εξορκίσει το πρόβλημά του. Στην κατάμεστη συνέντευξη Τύπου που έδωσε δήλωσε ότι είναι ο σπουδαιότερος σκηνοθέτης στον κόσμο. Και όταν μίλησε για το καινούργιο του δημιούργημα, επικαλέστηκε τα ψυχοδράματα του Στρίντμπεργκ, τις «Σκηνές Από Εναν Γάμο» του Μπέργκμαν, το σινεμά του Ταρκόφσκι.


Μόνο που αυτή τη φορά, μαζί του δεν κουβαλούσε μια βόμβα με το μέγεθος ενός «Δαμάζοντας Τα Κύματα» ή ενός «Dogville», αλλά τον «Αντίχριστο». Τι είναι ο «Αντίχριστος»; Πιθανόν η πιο διασκεδαστική φάρσα που έστησε ο Δανός σαμποτέρ στη μέχρι τώρα καριέρα του, απευθύνοντας μια περιφρονητική απάντηση στους επικριτές του, σε όσους τον στολίζουν ανελλιπώς με χαρακτηρισμούς όπως «προβοκάτορας», «μισογύνης», ακόμη και «απατεώνας». Φτιαγμένο και υπολογισμένο ώστε να προκαλέσει, να σοκάρει και να εκνευρίσει, το κυνικό σε νοοτροπία και εκτέλεση φιλμ πετυχαίνει εν τέλει τον στόχο του: πίσω από τις ακραίες αντιδράσεις που εισπράττει, μόλις και καταφέρνει να μεταμφιέσει την ανεπάρκειά του.


Ο Τρίερ μετατρέπει μια συζυγική αντιπαράθεση σε ένα γκραν γκινιόλ δράμα που, εκτός από καβγαδάκια και εκρήξεις θυμού, περιλαμβάνει αιματηρούς τραυματισμούς και αποτρόπαιες πράξεις πόνου -συστατικά που υπόσχονται να ανάψουν τα αίματα, όποτε η ταινία χρήζει επείγουσας τονωτικής ένεσης. Οποτε το σενάριο -ένα αναμάσημα κλισέ περί αιώνιας αντιπαράθεσης των δύο φύλων, παντρεμένο με θολές παραπομπές στη μαγεία και τον αποκρυφισμό- χάνει δυνάμεις, ο σκηνοθέτης ανοίγει τον σάκο με τις δυσάρεστες εκπλήξεις και βγάζει από μέσα του μια σκηνή κτηνώδους βίας, ένα γαμήσι που μοιάζει ρεαλιστικά αληθινό ή πολιορκεί τα αυτιά με απειλητικές μουσικές.


Οσο προφανείς κι αν είναι, ωστόσο, οι τρομολάγνες τακτικές του Τρίερ, η αλήθεια είναι ότι υπάρχει κάτι τόσο αποφασισμένο και ψυχωτικό στην προσπάθεια της ταινίας να ξεκλέψει την ανταπόκριση του θεατή, ώστε εύχεσαι ο «Αντίχριστος» να ήταν κάτι καλύτερο από μια μισο-μαγειρεμένη ιδέα ταινίας τρόμου ή ένα αρρωστημένο (πλην διασκεδαστικό) αστείο. Σε μια εποχή όπου ελάχιστες, πλέον, ταινίες καταφέρνουν να εισπράξουν ένα έστω σφοδρό συναίσθημα από το κοινό τους, σε μέρες συλλογικής αποχαύνωσης μέσα στις σκοτεινές αίθουσες, ο «Αντίχριστος» απαιτεί την προσοχή σου και πασχίζει για να μην περάσει απαρατήρητος. Κρίμα, μοναχά, που οι φιλοδοξίες του περιορίζονται μόνο σε αυτό...


ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΙΚΑΣ ΣΙΝΕΜΑ

Seven Films είπε...

- Ο πόλεμος των φύλων μέσα από τις συγκρούσεις ενός ζευγαριού απομονωμένου σ' ένα μυστηριώδες, επικίνδυνο δάσος, σε μια προκλητική, βουτηγμένη σε μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, ταινία.

Μια πολύ δυνατή, αναμφισβήτητα προκλητική -η πρόκληση όμως ήταν πάντα βασικό στοιχείο των μεγάλων σκηνοθετών- με πολύ τολμηρές ερωτικές αλλά και ωμές σκηνές (πεολειχία, σοδομισμό, κλειτοριδεκτομή αλλά και άγριο τραυματισμό του πέους) είναι αυτός ο «Αντίχριστος» του Δανού σκηνοθέτη Λαρς φον Τρίερ. Τολμηρή σε σημείο που ορισμένοι την αποκάλεσαν πορνό. «Δεν έκανα πορνό», ανέφερε ο ίδιος ο σκηνοθέτης, «μπορεί η ταινία μου να προκαλεί, αλλά αυτό δεν είναι πορνό. Κάνω ταινίες που να έχουν αντίκτυπο στα συναισθήματα του θεατή».

Πρωταγωνιστές ένα ζευγάρι, που, με το θάνατο του παιδιού τους -θάνατο που άφησε να γίνει η γυναίκα- περνάει περίοδο κρίσης, αποφασίζει, με την παρότρυνση του συζύγου, να πάει στο εξοχικό τους, την «Εδέμ», όπως το ονομάζουν, που βρίσκεται στο δάσος. Εκεί, απομονωμένοι στο σκοτεινό κι επικίνδυνο αυτό δάσος, ο άντρας (Γουίλεμ Νταφόε) πιστεύει πως με την κατάλληλη βοήθεια η γυναίκα του θα μπορέσει να ξεπεράσει τους φόβους της.

Για τη γυναίκα (εξαιρετική η Σαρλότ Γκενσμπούργκ σ' ένα ρόλο που της χάρισε το βραβείο ερμηνείας στις Κάνες), και στη συνέχεια για τον άντρα, το δάσος -αλληγορία μιας νέας, σατανικής στην πραγματικότητα Εδέμ, αλλά κι ενός γεμάτου ανεξέλεγκτα πάθη και ανείπωτες φοβίες υποσυνείδητου- μετατρέπεται σε βασίλειο του σατανά. Τα φύλλα, οι κορμοί, το ποτάμι αποκτούν όλα μια απειλητική μορφή. «Το χάος βρίσκεται παντού», βρυχάται στον έντρομο άντρα ένα άγριο ζώο. Πιο άγριος, όμως, κι από τη φύση είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Η γυναίκα θα τραυματίσει φριχτά τον άντρα (πρώτα στο πέος κι αργότερα με τρυπάνι στο πόδι για να του περάσει ένα βαρύ τροχό), κι αυτός θα ανταποκριθεί το ίδιο βίαια. «Η κόλαση είναι οι άλλοι», έλεγε ο Σαρτρ. Ο Τρίερ μάς λέει: «Η κόλαση είναι το άλλο φύλο». Αυτή την κόλαση περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα, με εικόνες εικαστικά έξοχες -ανάμεσά τους κι ένας εκπληκτικός λυρικός πρόλογος, κομμάτι για ανθολογία, που καταλήγει στο θάνατο του παιδιού.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ταινία γύρω από τον πόλεμο των φύλων, πόλεμο άγριο και αδίστακτο, που δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην καταστροφή. Εναν πόλεμο συνεχή, που ο Τρίερ περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα, με εικόνες εικαστικά έξοχες, συνδυάζοντας με τρόπο αρμονικό το κλίμα των έργων του Στρίντμπεργκ με τις ταινίες τρόμου για να μας προσφέρει μια αριστουργηματική ταινία.

ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Seven Films είπε...

Ενώ ένα ανδρόγυνο επιδίδεται σε παθιασμένο σεξ πάνω στο... πλυντήριο, το αγοράκι βγαίνει από την κούνια, διασχίζει τον διάδρομο, καταλήγει σ' ένα έπιπλο μπροστά στο παράθυρο, ανεβαίνει, χάνει την ισορροπία του και πέφτει στο κενό. Ενώ ένα ανδρόγυνο επιδίδεται σε παθιασμένο σεξ πάνω στο... πλυντήριο, το αγοράκι βγαίνει από την κούνια, διασχίζει τον διάδρομο, καταλήγει σ' ένα έπιπλο μπροστά στο παράθυρο, ανεβαίνει, χάνει την ισορροπία του και πέφτει στο κενό.
ΡΟΜΠΥ ΕΚΣΙΕΛ ΕΘΝΟΣ

Seven Films είπε...

Μετά από μια περίοδο βαριάς κατάθλιψης, όπου τα πάντα γύρω από τη ζωή και την τέχνη του τού φαίνονταν μάταια, ο κορυφαίος δανός σκηνοθέτης Lars von Trier είχε σοβαρές αμφιβολίες για το αν θα ξαναγύριζε ταινία. Ως θεραπευτική άσκηση, έγραψε το σενάριο του «Αντίχριστου» και αποφάσισε να το γυρίσει αλλάζοντας τη μέχρι τώρα μέθοδό του και ακολουθώντας μια πιο ποιητική – διαισθαντική, αν θέλετε – προσέγγιση. Το αποτέλεσμα είναι σίγουρα η καλύτερη και η πιο προσωπική ταινία του Trier μέχρι στιγμής, η οποία πόλωσε όσους την είδαν στις φετινές Κάννες, με τα σχόλια να κάνουν λόγο είτε για ένα «αριστούργημα» είτε για ένα «αίσχος».

Ο Trier, όμως, που τόσα χρόνια υπηρετεί και προσπαθεί να εξελίξει με σθένος και κατάθεση ψυχής την τέχνη του κινηματογράφου (σε βαθμό δημιουργικής απόγνωσης και προσωπικής κατάθλιψης), ήξερε πολύ καλά τι έκανε. Τοποθέτησε τον Άνδρα και τη Γυναίκα σε στιγμή μεγάλης ψυχολογικής και συναισθηματικής ύφεσης (ενώ εκείνοι βυθίζονταν στην ηδονή, το παιδί τους έβρισκε τραγικό θάνατο) να επιστρέφουν στην Εδέμ (στον Παράδεισο) ως αποτυχημένοι πρωτόπλαστοι. Η επιστροφή τους στο σημείο μηδέν, στην αρχή των πάντων, στη φύση, θα πυροδοτήσει μια (αυτο)καταστροφική διελκυνστίδα ψυχολογικής και σωματικής βίας, ενοχών και τιμωρίας, αναζήτησης και κατακερματισμού της πίστης και του πνεύματος. Η αντίστροφη πορεία προς τον Παράδεισο, απ’ όπου είχαν κάποτε εκδιωχθεί, δε θα εξελιχθεί με τον ίδιο τρόπο και θα πάρει μια αναπάντεχη στροφή προς τα αρχέγονα ένστικτα και τη ζωώδη φύση του ανθρώπου, σ’ έναν αντίλογο στην πνευματική και υπαρξιακή ανάταση του σινεμά του διδασκάλου του (όπως τον αποκαλεί ο ίδιος ο Trier) Andrei Tarkovsky, στον οποίο είναι και αφιερωμένος ο «Αντίχριστος».

Όλα αυτά δίνουν στον Trier την ευκαιρία να εκφραστεί μέσα από την ποίηση της εικόνας με τρόπο λυρικά σκοτεινό ή σκοτεινά λυρικό και να μπήξει το μαχαίρι μέχρι το κόκκαλο στην αιώνια πάλη αρσενικού-θηλυκού μέσα από ένα φιλοσοφικό, υπαρξιακό, και πνευματικό πρίσμα. Ο παλιός συνεργάτης του στη διεύθυνση φωτογραφίας από τα «Dogville» και «Manderlay» (και κάτοχος του φετινού Όσκαρ Φωτογραφίας για το «Slumdog Millionaire»), Anthony Dod Mantle, φαίνεται να είναι ο ιδανικός εκφραστής της αισθητικής του, φωτογραφίζοντας τη φύση απόκοσμα, ονειρικά και εφιαλτικά την ίδια στιγμή, ενώ οι Willem Dafoe και Charlotte Gainsbourg ξερνάνε τα σώψυχά τους και βυθίζονται με όλο τους το είναι στους πιο απαιτητικούς ρόλους της καριέρας τους. Σίγουρα, ο «Αντίχριστος» δεν απευθύνεται σ’ ένα ευρύ κοινό και, ομολογουμένως, έχει σκηνές που θα σοκάρουν (όχι, όμως, περισσότερο απ’ ότι θα έπρεπε να σοκάρει μια πολεμική ανταπόκριση σε δελτίο ειδήσεων), αλλά είναι ένα τόσο ολοκληρωμένο και σημαντικό έργο τέχνης που αποζημιώνει το θεατή που θα το εμπιστευτεί, ακόμα και αν αυτός καταλήξει να διαφωνήσει μαζί του σε διαλεκτικό επίπεδο. Γιατί στην τέχνη, όπως και στη φιλοσοφία, οι ερωτήσεις είναι αυτές που έχουν σημασία.
Σπυρος Θωμοπουλος www.nooz.gr

Seven Films είπε...

Η αποβολή από τον παράδεισο!

Ο Φον Τρίερ, όταν γύρισε τον “Αντίχριστο, είχε στο μυαλό του τα της σεξουαλικότητας, καθώς και το δικό του κινηματογραφικό παρελθόν. Θυμίζω πως είχε δηλώσει πως θα ήθελε να γυρίσει ένα πορνό. Παράλληλα πιστεύει πάντα σε ένα διαφορετικό είδος κινηματογράφου, είτε αυτό λέγεται Δόγμα ή όπως αλλιώς.

Ο “Αντίχριστος”, που δίχασε κοινό και κριτικούς και διαθέτει μερικές τολμηρότατες σκηνές, είναι ένα ιδιαίτερο φιλμ, βαθύτατα κλειστοφοβικό, με την ηρωίδα του ζευγαριού να παθαίνει τακτικά κρίσεις πανικού (κάτι από το οποίο πάσχει και ο ίδιος ο δημιουργός).
Φιλμ μοναχικό, ερημικό, με τοπία εντυπωσιακά, σχεδόν ονειρικά, το δάσος, η ενοχή, το συμβάν, η δομή του υπαρξιακού θρίλερ. Η ταινία διαιρείται σε πέντε μέρη, με πρόλογο, επίλογο και τρία κεφάλαια. Αυτή η δομική ισορροπία εξυπηρετεί και μια τελετουργία, ένα συγκεκριμένο στιλ. Γυρισμένο σε χρώματα στους τόνους του γαλάζιου και του πράσινου, με χαμηλούς φωτισμούς, γεμάτο χειμωνιάτικο φως. Θυμίζει πολύ ευρωπαϊκό σινεμά μεγάλων μετρ.

ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΜΕ... ΚΑΦΚΑ!
Δεν γνωρίζω αν είναι τρυφερά παιγνίδια του σκηνοθέτη ή άποψη, αλλά το μπεργκμανικό φως συναντά τον Ταρκόφσκι και ιδίως τον “Καθρέφτη”. Κι ακόμη, η δομή του θρίλερ είναι φανερή συνοδεύοντας τη μοναξιά. Κι εδώ ο Τρίερ μιλάει για μια μεγάλη καταστροφή (όπως στα “Europa”, “Στοιχείο του εγκλήματος”, “Epidemic”), και εδώ αναφέρεται σε ένα σταυροδρόμι και ένα έγκλημα.
Βρισκόμαστε σε έναν παράδεισο με ατμόσφαιρα Κάφκα. Κάτι έχει συμβεί εκεί (και η αναφορά στο “Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι” είναι για μένα φανερή). Ένας άνδρας, μια γυναίκα, μόνο που δεν είναι το ζευγάρι του Λελούς, αλλά σκιές στην κόλαση. Κάποιες στιγμές μπαίνω στον πειρασμό να σκεφθώ πως αυτό το κιόσκι μέσα στο δάσος ξεπήδησε από κάποιο αμερικανικό σπλάτερ.

Ο ΑΝΤΡΑΣ... ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ
Μέσα, λοιπόν, σε κλασικούς χώρους παίζεται το παιγνίδι της σεξουαλικότητας. Ο άνδρας εκφράζει τη φύση, που είναι επίφοβη και επικίνδυνη για τη γυναίκα. Η τελευταία επιθυμεί να τον ευνουχίσει, αλλά και να αυτοακρωτηριαστεί σεξουαλικά. Στο βάθος κυρίαρχη η ενοχή. Σε κάποια ώρα σεξ σκοτώθηκε το παιδί.
Οι αναστολές τρομερές, τα ψυχιατρικά συμπτώματα συνταραχτικά. Μόνο ο Πολάνσκι (επ’ ευκαιρία δες και την “Αποστροφή”) κατάφερε να τα δώσει με τόσο κορυφαίο τρόπο. Η σχέση του ζεύγους εξελίσσεται και σε τελετουργικό θεατρικό χάπενιγκ.
Ο άντρας λειτουργεί και ως θεραπευτής και έτσι σκηνοθετεί μια σειρά καταστάσεων. Όλα είναι επιλεγμένα, άρα ένα είδος οπτικού παιγνιδιού, δηλαδή σινεμά.
Κι εδώ ο Τρίερ δεν συναντάει μόνο κορυφαίους ιάπωνες δημιουργούς αλλά και τον Γκοντάρ. Το παιγνίδι εκτρέπεται. Η γυναίκα πείθεται πως πρέπει να παλέψει ενάντια στη φύση (άνδρα), ο παράδεισος χωράει μόνο έναν. Ο άλλος μπορεί να ταυτιστεί με τον Σατανά ή τον Αντίχριστο.

ΚΑΤΙ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ
Η ταινία θα εγείρει και στη χώρα μας συζητήσεις. Αξίζει τον κόπο. Ό,τι για τους άλλους θεωρήθηκε ακρότητα, για μένα είναι τολμηρά στοιχεία ενταγμένα στη φιλμική δομή. Ο Τρίερ πέραν των άλλων είναι και σπουδαίος κινηματογραφιστής.
Πέρα, λοιπόν, από μια πυκνή αφήγηση, όταν είναι αναγκαίο προσφέρει δραματουργικές ανάσες. Κάνει έξοχο σινεμά, αλλά μια χαρά αυτή η μυθοπλασία μπορεί να μετατραπεί και σε θεατρική παράσταση. Έτσι ή αλλιώς ο “Αντίχριστος” είναι εντυπωσιακός.
Αλέξης Δερμεντζόγλου ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Seven Films είπε...

Πέντε μηδέν, μηδέν πέντε, πέντε μηδέν (αστεράκια) κι ούτω καθ’ εξής. Από την πρώτη στιγμή που είδα την τελευταία ταινία του Λαρς Φον Τρίερ, τον Μάιο στις Κάνες, έως και λίγα λεπτά πριν γράψω το κείμενο, άλλαζα γνώμη σχεδόν κάθε μισή ώρα για το αν πρόκειται για αριστούργημα ή τη μεγαλύτερη και πλέον εκμεταλλευτική απάτη όλων των εποχών. Και πιθανότατα μόλις τελειώσω το κείμενο και τυπωθεί, πάλι να έχω αλλάξει γνώμη, αλλά αυτό από μόνο του αρκεί για να μου χτυπήσει καμπανίτσα μέσα μου, πως γαμώτο μου, μόνο και μόνο το γεγονός του ότι μπορεί ο ρουφιάνος ο Λαρς και μου προκαλεί αυτή την παλινδρόμηση, κάτι σημαντικό σημαίνει γιατί στην τελική, αν υπάρχει κάποιος λόγος ύπαρξης της σύγχρονης τέχνης, είναι ακριβώς αυτός, το να σε απασφαλίσει και να σε βγάλει εκτός βολέματος, να σε μπλοκάρει, να σε κάνει να σκέφτεσαι τι ήταν αυτό που είδες ξανά και ξανά, ακόμα κι αν ποτέ σου δεν καταλήξεις κάπου. Ένα ζευγάρι κάνει σεξ, την ώρα που το μωρό τους γκρεμοτσακίζεται από το παράθυρο. Ενοχές, οργή και οδύνη, με την σύζυγο να ψιλολαλάει εγκεφαλικά και τον σύζυγο – ψυχοθεραπευτή, να της εφαρμόζει την πανβλακία της πιο παρωχημένης ψυχοθεραπείας. Αποκορύφωμα των θεραπευτικών του εφαρμογών, η ιδέα του να απομονωθούν οι δύο τους στο δάσος της Εδέμ, σε ένα καλύβι προκειμένου η γυναίκα του να αντιμετωπίσει τους φόβους της. Μέσα στη φύση, «την εκκλησία του σατανά» όπως λέει κάποια στιγμή η ηρωίδα. Ο πόλεμος των φύλων, η αρσενική ηλιθιότητα, η θεϊκή γυναικεία δαιμονικότητα, ο παγανισμός κι ο δυτικός ορθολογισμός, οι αντιφάσεις του χριστιανισμού, όλα αυτά και τίποτα από αυτά, θα οδηγήσουν σε μια αιματηρή έκρηξη που σε ελάχιστες χώρες του κόσμου προβάλλεται αλογόκριτη, και στο ενδιάμεσο, ο Τρίαρ θα έχει συνθέσει μια ανατριχιαστική κωμωδία πάνω στην ανθρώπινη φύση, με μερικές από τις πιο όμορφα σκηνοθετημένες σκηνές της καριέρας του, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονται μερικές από τις πλέον σοκαριστικές σκηνές που είδατε ποτέ στον κινηματογράφο. Η Σαρλότ Γκενσμπούρ απλώς δεν περιγράφεται. Ταινία σκάνδαλο και προσωπικό στοίχημα του σκηνοθέτη που έχει δεν έχει ξεπεράσει ένα σοβαρό επεισόδιο κατάθλιψης το οποίο τον καθήλωσε, ο «Αντίχριστος» είναι πάνω από όλα, 100% κινηματογράφος, κι 100% του γιατρού. Βοήθεια σας.
Τασος Θεοδωρόπουλος ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Seven Films είπε...

«Η κόλαση είναι οι άλλοι», «η κόλαση είναι το άλλο φύλο!», τελικά μήπως η κόλαση είναι μέσα μας;
Η ελληνική μετάφραση του “antichrist” μας παραπλανεί. Και βέβαια δεν βλέπουμε ΤΟΝ Αντίχριστο, ο αγγλικός τίτλος δεν έχει άρθρο. Βλέπουμε ΤΗΝ αντίχριστο. Αυτό για να ξεκαθαριστούν πιθανώς κάποιες απορίες θεατών που ψάχνουν να βρουν τον αντίχριστο. Θα έλεγα ότι το αρσενικό άρθρο θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί στη λέξη: Ο εξορκιστής. Γιατί αν η γυναίκα παίζει τον ρόλο της αντίχριστου, ο άντρας υποδύεται τον εξορκιστή. Που στο τέλος γλιτώνει απ’ το κακό –σκοτώνοντάς το- αφού έχει υποστεί ο ίδιος –ως άλλος Χριστός- την αλληγορική του σταύρωση, ενώ ανυψώνεται και γύρω του μαζεύεται ένα πλήθος πιστών για να τον δοξάσει. Και όλα αυτά μέσα στη ζούγκλα που οι άνθρωποι ονόμασαν eden (παράδεισο) ενώ δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά η αυθεντική άγρια φύση. Όλα αυτά τα αλληγορικά αναδύονται από το καινούριο έργο του Λαρς Φον Τρίερ. Αλλά αν ήταν μόνο αυτά το έργο θα ήταν σχηματικό και δεν θα διέφερε πολύ από τα έργα που βλέπουν τα παιδιά μας με την πάλη του καλού και του κακού. Επιπλέον με λίγο σκληρό πορνό και λίγο σαδομαζόχ για κατανάλωση από ενηλίκους.
Ο Λαρς Φον Τρίερ είχε απίστευτη διαύγεια. Με όχημα αυτό το σχήμα και μια κοινότυπη ιστορία σχέσεων ζευγαριού, φτάνει στο βάθος και ακουμπά τον πυρήνα πέρα και πιο μακριά απ’ τη Βιρτζίνια Γουλφ. Σκάβει βαθιά στο υποσυνείδητο και ανακαλύπτει τη σκοτεινή φλέβα του ανθρώπου. Το ένστικτο. Την ίδια τη ζούγκλα. Εκεί οδηγεί σιγά σιγά τους ήρωές του. Εκείνη, γράφοντας τη διατριβή της για τις γυναίκες που σκότωναν σαν μάγισσες τον Μεσαίωνα, ανακαλύπτει μέσα της τη σκοτεινή πλευρά της και ταυτίζεται –όχι χωρίς τρόμο- μ’ αυτήν. Το πρώτο της θύμα θα είναι το παιδί της. Σκοτώνει την αθωότητα. Μα ποιος είπε ότι ο άνθρωπος είναι αθώος σε όποια ηλικία; Με άγνοια, ναι, με αθωότητα όμως;
Ο άντρας, ψυχοθεραπευτής, θα την οδηγήσει στη θεραπεία μέσα από την είσοδο στα ίδια τα χωράφια του τρόμου της για να την απελευθερώσει απ’ το φόβο. Αλαζών, γνώστης και χειριστής της ανθρώπινης ψυχής θα προχωρήσει φτάνοντας στα άκρα. Και θα την απελευθερώσει απ’ το φόβο της. Αλλά συγχρόνως θα την απελευθερώσει και από όποια ηθική προστασία παρέχει στον άνθρωπο ο πολιτισμός του που θάβει το ένστικτο. Η γυναίκα θα σταυρώσει τον σωτήρα της, άλλωστε δεν του είχε ζητήσει ποτέ να τη σώσει. Ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη από Μεσσίες. Το μήνυμα είναι σαφές. Έχει ανάγκη από συμφιλίωση με τον εαυτό του. Ο πόνος, η θλίψη και η απόγνωση, στοιχεία που ενυπάρχουν στην ψυχή του ανθρώπου, τον βοηθούν να παραμένει άνθρωπος. Χωρίς αυτά γίνεται ζώο. Χωρίς αυτά δεν μπορεί να μετουσιώσει την απώλεια και τον φόβο σε τέχνη για να σωθεί. Χωρίς αυτά δεν μπορεί να αφεθεί ν’ αγαπήσει.
Παραβλέπω τη φράση του λύκου «Το χάος βασιλεύει» γιατί τη θεωρώ περιττή και κλισέ. Η εικόνα μιλάει μόνη της. Δεν υπάρχει χάος, υπάρχει ζούγκλα.
Ο Λαρς Φον Τρίερ καταβυθίζεται πλάθοντας ένα έργο που μιλά με μεγάλη διαύγεια για την αλήθεια μέσα μας, που δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε ή δεν ξέρουμε να τη δούμε. Και κάνει τέχνη. Υψηλή τέχνη. Γιατί τι άλλο είναι η τέχνη από μια προσπάθεια να μάθουμε τον εαυτό μας;
Σίγουρα η κόλαση είναι μέσα μας, η πρόκληση είναι να ξέρουμε να τη διαχειριστούμε.
Το έργο δίχασε, φόβισε, υμνήθηκε, μισήθηκε. Σίγουρα παραβίασε τις αντιστάσεις μας, άγγιξε ευαίσθητες περιοχές και νιώσαμε στο σβέρκο μας τον κίνδυνο.
Πολλοί είπαν ότι ο Λαρς Φον Τρίερ είναι μισογύνης. Γέλασα. Αν ήταν να χαρακτηρίσουμε κάπως τον Τρίερ θα ήταν ίσως μισάνδρας, γιατί τον άντρα παρουσιάζει σαν τον μεγάλο θύτη ενώ η γυναίκα αντιδρά στις ενέργειές του. Δεν πιστεύω ωστόσο σε όλα αυτά. Η ταινία μοιάζει επικίνδυνη για δυο λόγους. Για την «ψυχική μας ηρεμία» και για τον υψηλά τοποθετημένο πλέον πήχη στην τέχνη!
Λεια Βιτάλη συγγραφέας

Seven Films είπε...

Το “Antichrist” είναι πρωτίστως ένα horror thriller με εκπληκτική ατμόσφαιρα και suspense (δεν λείπουν ακόμα και πετάγματα), που υπερβαίνει με άνεση τη διάκριση φυσικού και μεταφυσικού τρόμου. Πνιγμένο στα ψυχρά χρώματα, τη νοσηρή αισθητική, παραπαίοντας μεταξύ ονειρικού και πραγματικού, δίνει φωνή στα σύμβολα. Και στηρίζεται εν πολλοίς στη σκηνοθεσία και στις εξαιρετικές ερμηνείες του. Τις τελευταίες χαρακτηρίζει ολοκληρωτικό δόσιμο, άφοβη έκθεση και συναισθηματική γενναιοδωρία. Δεν είναι ο Willem και η Charlotte που υποδύονται κάποιους ρόλους. Είναι απλά Εκείνος και Εκείνη.

Εκείνος, ως ψυχοθεραπευτής, πιστεύει ότι διαβάζει την ψυχολογική κατάσταση Εκείνης, εκλογικεύει το θρήνο της χωρίζοντάς τον σε στάδια και προσπαθεί να τη βοηθήσει να κατατάξει τους φόβους της. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Ο Trier βγάζει ξεκάθαρα γλώσσα σε όσους νομίζουν ότι έχουν αποκωδικοποιήσει τον ίδιο και το συχνά ακραίο περιεχόμενο των έργων του βάσει θεωριών της ψυχολογίας (η μητέρα του πρέπει να ήταν καταπιεστική κ.ο.κ.).

Ιδανικό σκηνικό για να εκτυλιχθεί το δράμα είναι το μέρος που στο δυτικοευρωπαϊκό συλλογικό ασυνείδητο συνδέεται με το ξύπνημα κάθε φόβου : το δάσος. Στο σκοτεινό παραμύθι του μεγάλου Δανού το δάσος υποκαθιστά άψογα τη φύση ως θέατρο του κακού.

Ο Lars Von Trier ξαναγράφει από την αρχή το μύθο των Πρωτοπλάστων, παντρεύοντας την θρησκευτική παράδοση των μονοθεϊστικών θρησκειών της Μέσης Ανατολής (Αδάμ & Εύα στον Κήπο της Εδέμ) με την ιθαγενή ευρωπαϊκή παγανιστική παράδοση. Το ατύχημα συμβολίζει την Πτώση του Ανθρώπου. Εκείνη τελεί τη συμβολή της στο Προπατορικό Αμάρτημα υποχωρώντας στον πειρασμό και γεμίζοντας τη ψυχή της με ενοχή και απόγνωση. Εκείνος τελεί την συμβολή του νομίζοντας ότι μπορεί να κατανοήσει και να ερμηνεύσει τα πάντα με τη λογική. Και οι δύο διαπράττουν ύβρη.

Η γυναίκα είναι και πάλι το ερωτηματικό. Πολυσύνθετη, μυστηριώδης, εύθραυστη, αλλά και επικίνδυνη. Η πραγματική φύση του θηλυκού έχει απασχολήσει την τέχνη παγκοσμίως και διαχρονικά, από τη Μητέρα-Θεά ως τις ιέρειες και από τις μάγισσες ως τη σύγχρονη χειραφετημένη γυναίκα. Τι είναι όμως η γυναικοκτονία και σε τι απαντάει;

Ο δημιουργός του «Αντιχρίστου» δεν είναι τόσο μισογύνης όσο θέλουν κάποιοι να τον παρουσιάζουν. Και Εκείνος έχει σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη για όσα γίνονται. Η σωματική βία που ασκεί Εκείνη δεν είναι παρά απάντηση στην ψυχική βία που της άσκησε Εκείνος, εκθέτοντας τον εσωτερικό της κόσμο. Η σωματική τους επαφή δεν είναι μια υγιής λειτουργία. Χρησιμοποιείται για να εκτονώνει την διαρκώς κλιμακούμενη ένταση και είναι βασανιστική, σχεδόν λειτουργώντας ως αυτοτιμωρία (θυμίζοντας το “Don’t Look Now” του Nicolas Roeg).

Πιστός στο σύστημα των κεφαλαίων, ο Trier οδηγεί σταδιακά το ζευγάρι στη φάση της απόγνωσης. Ανακαλύπτουν τότε και οι δύο ότι μπορούν να ακούσουν τη φωνή όλων των νεκρών πλασμάτων. Συνειδητοποιούν ότι όλα τα δέντρα φύονται πάνω σε πτώματα. «Η Φύση είναι η Εκκλησία του Σατανά» λέει αινιγματικά Εκείνη.

Μα αν η φύση είναι σατανική, τότε σατανικός είναι και ο άνθρωπος. Η τραγική κορύφωση μέσα από σκηνές γραφικότατης βίας (που εξόργισε πλήθος κριτικών στις Κάννες) είναι αναπόφευκτη κατάληξη. Εκείνος λίγο σοφότερος θα επανεκτιμήσει προς στιγμήν τη φύση και τη ζωή. Η τελευταία σκηνή στέκει σαν άλυτο μυστήριο.

Βαθύτατα φιλοσοφικός και μέγιστος agent provocateur, ο Trier αφιερώνει στον Tarkovsky και μας χαρίζει την καλύτερη ως τώρα ταινία της χρονιάς. Ένα cinema ακραίο, αλλά και ποιητικό. Κλασικό, αλλά και πρωτοποριακό. Που – επιτέλους! – νιώθεις ότι σε ξεπερνάει. Σε κάνει να αισθανθείς (από θλίψη μέχρι ανατριχίλα) και σε αναγκάζει να σκεφτείς.

www.authority.gr

Seven Films είπε...

Αν εξετάσουμε την χριστιανική θρησκεία με γνήσιους όρους διαλεκτικής, καταλήγουμε αβίαστα στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να υπάρξει Θεός χωρίς τον Διάβολο. Και φυσικά, δεν μπορεί να υπάρξει Χριστός χωρίς τον Αντίχριστο, για να πάρουμε ένα «ζευγάρι» όπου τα γλωσσικά σημεία μοιάζουν αρκούντως εύγλωττα. Κατά συνέπεια, πιστεύω στον έναν σημαίνει ότι πιστεύω και στον άλλον – στη θέση του «πιστεύω» θα μπορούσε να βρίσκεται οποιοδήποτε άλλο ρήμα, πχ. το «φοβάμαι», για να θυμηθούμε την ηρωίδα της Mia Farrow στο Rosemary’s Baby και τις συνέπειες της αυστηρότατης καθολικής ανατροφής της. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι θεοποίηση και δαιμονοποίηση είναι στην πραγματικότητα δύο έννοιες συγγενικές, συμπέρασμα που δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν καθώς αμφότερες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος εφαρμογής και ανάπτυξης στην περιοχή του αγνώστου. Οτιδήποτε μας διαφεύγει, καθετί που δεν μπορούμε να αγγίξουμε, να συλλάβουμε και να κατανοήσουμε γίνεται για μας ο Θεός ή ο Σατανάς. Και τίποτα δεν υπήρξε πιο απρόσιτο σε ολόκληρη την Ιστορία της ανθρωπότητας από την ίδια τη Φύση.


Σε μια εποχή που επιστήμη και τεχνολογία θριαμβεύουν, όσο αυτές διευκολύνουν τη ζωή μας, άλλο τόσο μας απομακρύνουν από την μητέρα-φύση. Η πραγματικότητα πλέον περπατά στα τυποποιημένα μονοπάτια της αστικής αποξένωσης, μακριά από κάθε έννοια δημιουργικότητας. Ο κήπος της Εδέμ είναι πλέον ο κήπος ενός Άλλου, όχι πάντως του εαυτού μας, ο οποίος στη θεωρία τον αντιμετωπίζει ως μια τοποθεσία ουτοπική και στην πράξη τον αποφεύγει σαν τον…διάολο. Τι θα συμβεί όμως εάν ο σύγχρονος άνθρωπος αποφασίσει, προκειμένου να γιατρέψει τα τραύματά του, να επιστρέψει σε ένα περιβάλλον φυσικό, όμοιο με εκείνο των πρωτόπλαστων; Πιο συγκεκριμένα, ποια θα είναι η έκβαση μίας τέτοιας επιστροφής για ένα ζευγάρι μακρινών απογόνων του Αδάμ και της Εύας;
Ο Lars von Trier δεν μοιάζει καθόλου αισιόδοξος στη δική του απάντηση (η παρεξηγημένη αφιέρωση της ταινίας στον Andrei Tarkovsky ανοίγει έναν ενδιαφέροντα διάλογο με το σινεμά του τελευταίου όπου φύση και άνθρωπος εντάσσονταν σε ένα αρμονικό όλον) .

Ο θάνατος του μικρού παιδιού, σε μια αλησμόνητη εναρκτήρια σεκάνς και διόλου τυχαία καθώς γίνεται μάρτυρας της ερωτικής επαφής των γονιών του (η άγνωστη σε αυτό δημιουργός πράξη), συνιστά απλώς την αφορμή για να εξερευνήσει πάλι ο Δανός σκηνοθέτης την αθεράπευτη εμμονή του με τη Γυναίκα. Η τελευταία έχει γίνει αντικείμενο βασανιστικής εικονογράφησης στο πλαίσιο κάθε γνωστής κοινωνικής δομής (Breaking the Waves, Dancer in the Dark, Dogville). Τώρα, ο Trier απογυμνώνει τον καμβά του από καθετί περιττό (συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των ανθρώπων) και επιστρέφει το μυστήριο της θηλυκής φύσης σπίτι του. Η ηρωίδα της Charlotte Gainsbourg ενσωματώνει τη δημιουργό-Γυναίκα, εκείνο το αίνιγμα που είναι καταδικασμένο να προκαλεί φόβο, θαυμασμό, πόθο, μίσος και λατρεία στα αρσενικά. Με δύο λέξεις: θεοποίηση και δαιμονοποίηση. Τα πρώτα επίπεδα του ξεχωριστού αυτού φιλμ ξεγελούν, αλλά ο ήρωας του Willem Dafoe δεν είναι ο Αντίχριστος του τίτλου. Αντιθέτως, είναι ο άνθρωπος στη σύγχρονη εκδοχή του. Εγκεφαλικός και αλαζόνας, προσπαθεί με την εκλογίκευση να εξηγήσει τα πάντα. Μέχρι που θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη φύση του, τη Δημιουργό του, και τότε θα βρεθεί να παλεύει γυμνός, με μόνο όπλο τα πρωτόγονα ένστικτά του. Ο Αντίχριστος (και ο Χριστός) είναι η γυναίκα της Gainsbourg, η φύση, η δημιουργία. Ο άντρας του Dafoe πρέπει να τη σκοτώσει για να συνεχίσει την ζωή του, θεραπευμένος.
Ο δημιουργός Trier όμως θα διαλέξει την άλλη πλευρά και θα προσφέρει το καλύτερο φιλμ της καριέρας του.


Αχιλλέας Παπακωνσταντής www.moviesrevisited.blogspot.com

Seven Films είπε...

Ένας Δανός πρίγκιπας που ερωτοτροπεί με τα όρια της παράνοιας… Μετά τον Αμλετ, ο πρίγκιπας του σκανδιναβικού κινηματογράφου Λαρς φον Τρίερ. Στον "Αντίχριστο", την τελευταία ταινία του, που αποτελεί μια "ολοκληρωτική" κινηματογραφική πρόκληση, ένα ζευγάρι (Γουίλιαμ Νταφόε, Σαρλότ Γκενσμπούρ) πενθεί για τον θάνατο του μικρού αγοριού τους και απομονώνονται σε ένα σπιτάκι στο δάσος, σε μια «Εδέμ», όπου "ο άντρας και η γυναίκα χωρίς ονόματα" αναμφίβολα πρέπει να ιδωθούν σαν σύγχρονοι Αδάμ και Εύα, σε μια φιλμική επανεγγραφή της συνάντησης του ανθρώπινου είδους με το πρωταρχικό "Κακό"...

Μέχρι τη μέση περίπου της ταινίας ο σκηνοθέτης καταφέρνει να ελέγξει το υλικό του, με εικόνες απίστευτης εικαστικής σύνθεσης, στα όρια του αβαγκάρντ σινεμά, ενώ οι ηθοποιοί του, ειδικά ο Νταφόε, δίνουν μεγάλες ερμηνείες. Ωστόσο, όταν πια ο Λαρς φον Τρίερ έχει διαγράψει τη βασική κατεύθυνση της σύνθεσής του, τότε, πιθανότατα γιατί υπερισχύει η... κατεδαφιστική του διάθεση, η ιστορία του αποσυντίθεται σε τραγελαφικές σκηνές...

Έργο απόλυτου μισογυνισμού, ενταγμένου ωστόσο σε μια βαθύτερη άρνηση του ανθρώπινου είδους, χωρίς πολιτισμικές αναστολές. Ο Λαρς φον Τρίερ δηλώνει εξαρχής πως ο "Αντίχριστος" προήλθε από την πάλη του με τη βαθιά κατάθλιψη από την οποία υπέφερε τα τελευταία χρόνια. Τολμώ να πω αυτή η δήλωση δεν μοιάζει να είναι κάποιο επικοινωνιακό πυροτέχνημα αλλά, αντίθετα, η αρρώστια του Λαρς φον Τρίερ φαίνεται να είναι ένα αυθεντικό προϊόν της εποχής μας, ικανή συνθήκη για την παραγωγή τέτοιου είδους έργων, δομικά ανισόρροπων, αισθητικά «άπληστων» και πληθωριστικών, και οργανωμένων με επίκεντρο το αδυσώπητο οντολογικό κενό... Ο "Αντίχριστος" δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα αδιάφορο έργο, ωστόσο προϋποθέτει ένα εξαιρετικά ανήσυχο κοινό, και με κατανόηση για την περίφημη "κρίση δημιουργικότητας" των μεγάλων καλλιτεχνών.

Κώστας Τερζής Η ΑΥΓΗ

Seven Films είπε...

Αντε να καταλάβεις ποιοι από αυτούς που κρύβουν το βλέμμα τους και ουρλιάζουν με αποστροφή είναι οι συνεπείς φαν του Φον Τρίερ και ποιοι οι εξοργισμένοι επικριτές του. Με το πέσιμο των τίτλων τέλους -και την αναγραφόμενη αφιέρωση στον Αντρέι Ταρκόφσκι- η αίθουσα βρίσκεται χωρισμένη στα τρία. Σε αυτούς που γιουχάρουν και σφυρίζουν. Σε αυτούς που χειροκροτούν - και προσπαθούν μάταια να ακουστεί το χειροκρότημά τους. Και σ’ εκείνους που απλώς κάθονται αποσβολωμένοι, με το μάτι τεντωμένο από απορία, σαν να τους χτύπησε κεραυνός.
Αποτέλεσμα: Σάλος! Η πιο σοκαριστική ταινία στην ιστορία του Φεστιβάλ Κανών, όπως έγραψε και μια Βρετανή δημοσιογράφος. Ο Φον Τρίερ αντιμετωπίζει ψύχραιμα και με σχετική διπλωματία τις επικριτικές ερωτήσεις στη συνέντευξη Τύπου. Και αργότερα τρεις μέρες πριν η ταινία αποσπάσει το Βραβείο Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της Σαρλότ Γκενσμπούρ από την κριτική επιτροπή με πρόεδρο την Ιζαμπέλ Ιπέρ, δηλώνει πως θα κάνει τις απαραίτητες περικοπές ώστε το φιλμ να διανεμηθεί χωρίς πρόβλημα σε ορισμένες χώρες.
Ευτυχώς η Ελλάδα, όπου ο «Αντίχριστος» ξεκινά να προβάλλεται από την ερχόμενη Πέμπτη, δεν ανήκει σε αυτές. Κινηματογραφόφιλοι συνεπείς ή απλώς περίεργοι θα δουν την ταινία ολόκληρη και όχι λογοκριμένη κατά 4 λεπτά, όπως σε άλλες αγορές του κόσμου.
Για να διαπιστώσουν από μόνοι τους προς τι η όλη φασαρία. Αλλωστε το σενάριο, που ξεκινά από μια τυπική φαινομενικά σύμβαση του είδους του μεταφυσικού θρίλερ, δεν είναι παρά το πρόσχημα: Ενα ανδρόγυνο (Γουίλεμ Νταφόε - Σαρλότ Γκενσμπούρ) χάνει το αγοράκι του σε ατύχημα.
Εκείνη αδυνατεί να συμφιλιωθεί με την απώλεια παρά την άοκνη στήριξη του ψυχιάτρου συζύγου. Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν το πένθος και να ξαναχτίσουν την πληγωμένη τους σχέση, αποφασίζουν να αποσυρθούν στο μικρό, απομονωμένο εξοχικό τους, στη μέση ενός δάσους. Οπου θα αρχίσουν να συμβαίνουν -τι άλλο!- περίεργα πράγματα.
Εννοείται πως όλα αυτά, όπως είπαμε, είναι μονάχα η αφορμή. Για να ανατρέψει ο 53χρονος δημιουργός τα κλισέ της «ταινίας είδους» όπως έκανε επανειλημμένως στο παρελθόν με το φιλμ νουάρ («Το στοιχείο του εγκλήματος»), το μελόδραμα («Δαμάζοντας τα κύματα») ή το μιούζικαλ («Χορεύοντας στο σκοτάδι»). Για να δηλώσει την αθεΐα του, κι εδώ ειδικά τη βαθιά επιρροή του από το έργο του Στρίνμπεργκ, του πλέον αγαπημένου του θεατρικού συγγραφέα.
Για να καταπολεμήσει την ίδια του την κατάθλιψη, η οποία δεν έχει πάψει να τον ταλαιπωρεί, όπως ομολογούσε και στις Κάνες. Και για να βροντοφωνάξει πως «το χάος βασιλεύει» όπως είναι το μότο του πολυσυζητημένου «Αντίχριστου» και όπως θα έχουν την ευκαιρία να κρίνουν και οι λάτρεις του Δανού σκηνοθέτη από την προσεχή Πέμπτη.
ΡΟΜΠΥ ΕΚΣΙΕΛ ΕΘΝΟΣ

Seven Films είπε...

Ένας ζευγάρι κάνει έρωτα. Η σεκάνς είναι γυρισμένη σε ασπρόμαυρο και σε αργή κίνηση. Το μωρό τους κοιμάται σε διπλανό δωμάτιο, σηκώνεται και βλέπει τους γονείς του στις στιγμές της έκστασης. Γυρίζει και πηγαίνει προς το παράθυρο. Το ανοίγει. Κοιτάζει χαμογελώντας το χιόνι που πέφτει. Πέφτει κι εκείνο.
Η εικόνα χρωματίζεται, ο άνδρας και η γυναίκα παρακολουθούν την κηδεία του παιδιού τους. Η γυναίκα λυγίζει από τον πόνο. Ο άντρας της που είναι ψυχολόγος αποφασίζει να τη θεραπεύσει. Μετά από κάποιες προσπάθειες αποφασίζουν να απομονωθούν σε ένα ξύλινο σπίτι που έχουν στο δάσος. Και εκεί αρχίζει η αντίστροφη πορεία. Ο Λαρς φον Τρίερ σοκάρει με σκηνές τολμηρές, με σκηνές σκληρές που προκαλούν. Η αιώνια διαμάχη αρσενικού – θηλυκού αρχίζει. Και είναι ανελέητη. Το ζευγάρι αλληλοκατασπαράσσεται. Οι τολμηρές ερωτικές σκηνές ακολουθούνται από σκηνές σκληρές που ο θεατής μπορεί να μην τις αντέξει. Οι ενοχές για το χαμό του παιδιού βασανίζουν τη γυναίκα. Ένας θάνατος από τον οποίο αρχίζει και το ταξίδι των ηρώων του φον Τρίερ προς το παρελθόν, προς την μνήμη της δημιουργίας. Είναι οι πρωτόπλαστοι, ο Αδάμ και η Εύα. Τα ένστικτα αρχίζουν να κυριαρχούν, η επιστροφή στον παράδεισο είναι η επιστροφή στην κόλαση. Η Εδέμ είναι ένας τόπος όπου δεν υπάρχουν οι αξίες του πολιτισμού και το ζευγάρι συναντιέται με το Κακό. Με ψυχαναλυτικές αναφορές και αναφορές στο σινεμά του βαθύτατα θρησκευόμενου Αντρέι Ταρκόφσκι, ο Λαρς φον Τρίερ κάνει μια ταινία που αγγίζει τα όρια της βλασφημίας. Μια ταινία που είναι καταδικασμένη να αποτελέσει πηγή έντονων συζητήσεων και αντιπαραθέσεων. Η κριτική θα χωριστεί σε δύο στρατόπεδα. Αυτό είναι το μεγάλο σινεμά του φον Τρίερ, που δημιουργεί εντάσεις, απορίες, ερωτηματικά, προκλήσεις.
Βλέποντας την ταινία προσπάθησα να την αποκωδικοποιήσω. Κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο. Η ταινία βρίθει συμβολισμών. Οι ήρωές του είναι δυο άνθρωποι που η ενοχή τους οδηγεί πίσω στη φύση. Εκεί από όπου ξεκίνησαν. Και η επιστροφή αυτή σημαίνει πως αρχίζουν να χάνουν τα χαρακτηριστικά του πολιτισμένου ανθρώπου και ανακαλύπτουν την ενστικτώδη επιβίωση. Εκεί που η λογική καταργείται, που δεν υπάρχει καμία κοινωνία να ελέγχει, που τα όρια ανάμεσα στο καλό και το κακό εξαφανίζονται και βασιλεύει το χάος. Ο αυτοευνουχισμός της γυναίκας –μια πολύ σκληρή σκηνή- είναι η προσπάθειά της να γλυτώσει από τον πόθο, εκείνον που της προκαλεί ενοχές για το θάνατο του παιδιού. Ο άνδρας – Αδάμ προσπαθεί να γλυτώσει από τη γυναίκα-Εύα η οποία δημιουργήθηκε από το πλευρό του. Κάθε ανθρώπινη υπόσταση χάνεται, τα πάντα είναι φύση και ένστικτο.

Η συμβουλή του συντάκτη: Αναμετρηθείτε με την ταινία. Αξίζει!

Στράτος Κερσανίδη ΕΠΟΧΗ
11 Οκτωβρίου 2009