Μια νύχτα στην όπερα (επανέκδοση)

Α Night at the Opera

Μια νύχτα στην όπερα

Σκηνοθεσία: Σαμ Γουντ

Σενάριο : Τζορτζ Σ. Κάουφμαν &  Μόρι Ράισκιντ

Φωτογραφία: Merritt B. Gerstad

Μουσικη : Herbert Stothart

Παίζουν : Γκράουτσο, Τσίκο και Χάρπο Μαρξ, Κίτι Κάρλαϊλ, Αλαν Τζόουνς, Μάργκαρετ Ντιμόντ

Χωρα Παραγωής : ΗΠΑ

Ετος Παραγωγής : 1935

Γλώσσα : Αγγλικά

Διαρκεια : 93’

Ασπρόμαυρο  

H  πιο αστεία ταινία που γυρίστηκε ποτέ!

Περίληψη :

Θέλοντας να μπει στους κύκλους της αριστοκρατίας, η εκατομμυριούχος Κλέιπουλ κάνει μια μεγάλη δωρεά στην Όπερα της Νέας Υόρκης, όπου πρόκειται να τραγουδήσει ο διάσημος τενόρος Λασπάρι. Όμως οι αδελφοί Μαρξ προσπαθούν να σαμποτάρουν την παράσταση, για να πριμοδοτήσουν έναν εξίσου ταλαντούχο, αλλά άσημο τραγουδιστή.  Με φόντο τον κόσμο της Οπερας, οι αδελφοί Μαρξ, μας γνωρίζουν τον παραλογο και σουρεαλιστικό κόσμο τους, με αυτή την  τρελή, ανατρεπτική κωμωδία, επιβεβαιώνοντάς μας πως ο κόσμος χωρίς τους Μαρξ θα ήταν πολύ, μα πολύ ανιαρός.

Μία από τις καλύτερες κωμωδίες όλων των εποχών, για όσους γελάνε σε «υψηλές» νότες.

Μια ντελιριακή φάρσα, από τη χρυσή εποχή της πιο ανεξέλεγκτης, και αναρχικής ομάδας κωμικών που γνώρισε ποτέ ο κινηματογράφος και το θέατρο. Όχι τυχαία, το «Μια νύχτα στην Όπερα» βρίσκεται μέσα στην πρώτη δωδεκάδα των 100 καλύτερων κωμωδιών όλων των εποχών αλλά και μέσα στις 100 σημαντικότερες ταινίες όλων των εποχών, όπως τις αξιολόγησε το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Κινηματογράφου. Αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες των αφών Μαρξ ενώ το 1993 επιλέχθηκε για ψηφιακή αποκατάσταση και διατήρηση από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσο των Η.Π.Α. ως έργο τέχνης «με ιδιαίτερη καλλιτεχνική, αισθητική και ιστορική σημασία.»

Η ΤΑΙΝΙΑ

Η πρώτη τους ταινία για τα στούντιο της MGM, το 1935, μετά την αποχώρηση τους από την Paramount, συνεχίζει ακόμα και σήμερα να αποτελεί δημόσιο κίνδυνο για την υγεία, προκαλώντας ασταμάτητο γέλιο με τις εξωφρενικές της καταστάσεις, την αιχμηρή σάτιρα και τον ανεπανάληπτο σε τεχνική, αυτοσχεδιασμό των πρωταγωνιστών της. Και να αποτελεί ένα αξεπέραστο ορόσημο της σουρεαλιστικής κωμωδίας,  με σκηνές ανθολογίας και ατάκες που πρέπει να τις δεις για να τις πιστέψεις.

Ο Γκρούτσο, ο Τσίκο και ο Χάρπο Μαρξ, αυτή τη φορά αποφασίζουν να «ανατινάξουν» τον σνομπ κόσμο της όπερας βοηθώντας ένα ερωτευμένο ζευγάρι τραγουδιστών, να υπερνικήσουν τα εμπόδια των «εχθρών» τους και να θριαμβεύσουν σε αυτήν. Το «ταξίδι» τους που θα αρχίσει στο πλοίο που θα τους μεταφέρει στη Νέα Υόρκη, περιλαμβάνει μια από τις πιο κλασσικές κωμικές σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου, αυτή του συνωστισμού σε μια μικροσκοπική καμπίνα 15 διαφορετικών ανθρώπων με τη συμμετοχή στη συγγραφή της του μεγάλου Μπάστερ Κίτον. Για να καταλήξουν μετά από μια σειρά ασύλληπτων καταστάσεων, μεταμφιέσεων και αλλαγών ταυτοτήτων, να «κατεδαφίσουν» την Όπερα της Νέας Υόρκης μετατρέποντας την σε πραγματικό τσίρκο.

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

Με την ταινία να αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα στην καριέρα τους, εφ’ όσον εγκαινιάζει μια νέα, πιο ραφινάτη εποχή για τα ασταμάτητα αδέλφια χάρη στις παρεμβάσεις  του θρυλικού παραγωγού της MGM, Ίρβιν Θάλμπεργκ το τελικό αποτέλεσμα δικαίωσε εισπρακτικά και κριτικά τις προσδοκίες του, παρά τις αρχικές αντιδράσεις και τα επιπλέον μοντάζ.  Οι δύο κύριες προτάσεις του Θάλμπεργκ,  αφορούσαν στον «θετικό» εξανθρωπισμό των συνήθως πιο κυνικών ηρώων του, αλλά και τη δοκιμή των κωμικών γκαγκ που θα συμπεριλαμβάνονταν στην ταινία, πριν το γύρισμα της, στη θεατρική σκηνή του vaudeville. Με σκοπό την αξιολόγηση της κωμικής αποτελεσματικότητας στο κοινό και το σωστό timing. Tο αποτέλεσμα, θεωρείται πλέον από τους ειδικούς, ως «μία από τις καλύτερες και πιο δουλεμένες ταινίες τους, και σίγουρα η καλύτερη εισαγωγή στο μοναδικό τους σύμπαν, για τον αμύητο θεατή».

ΟΙ ΚΡΙΤΙΚΕΣ

«Μια από τις αστείες και φασαριόζικες κωμωδίες που έγιναν ποτέ». NEW YORK TIMES

«Οι Μαρξ εκτελούν μερικά από τα πιο ακαταμάχητα νούμερα τους». TIME OUT

«Είναι αδύνατο να εξηγήσεις το γιατί είναι τόσο αστείο. Η κωμική ιδιοφυΐα τους είναι αξιοθαύμαστη». GUARDIAN

«Είναι εγγυημένο ότι θα σας κάνει να γελάτε σε όλες τις νότες της μουσικής σκάλας.» ΒΒΨ

Μιά κριτική προσέγγιση  :

To 1934 οι αδελφοι Μαρξ εχασαν δυο πραγματα: τον νεωτερο –και πιο straight ως παρουσια- αδελφο τους Zeppo, ο οποιος αποφασισε να βοηθησει το πεμπτο αδελφο Gummo που κατειχε το ποστο του ατζεντη αυτης της αμιμητης ομαδας, και το στουντιο τους (PARAMOUNT) το οποιο αποφασισε να μην ανανεωσει το συμβολαιο των περιφημων αδελφων μετα την αποτυχια που σημειωσε στο Box Office, το Duck Soup (1933). Η Paramount μετα απο 5 ταινιες που γυρισαν για λογαριασμο της οι Μαρξ ( Cocoanuts – 1929, Animal Crackers – 1930, Monkey Business – 1931, Horse Feathers – 1932 και Duck Soup – 1933) θεωρησε οτι η εισπρακτικη αποτυχια της τελευταιας ηταν ασυγχωρητη και οτι οι αδελφοι με την vaudeville καταγωγη και το σουρεαλιστικο προφιλ ειχαν κουρασει. Ο ι Marx Brothers μενουν ανεργοι και προς στιγμην διαλυονται.

Οι κωμικοι που θεωρουνται σημερα εθνικος θησαυρος για την Αμερικη τεινουν να χασουν τον προσανατολισμο τους. Οπως συμβαινει σε καθε αναλογη ιστορικη στιγμη, ενας απο μηχανης θεος εμφανιζεται προκειμενου να μην συμβει το απευκταιο. Στην προκειμενη περιπτωση ο απο μηχανης θεος – η θεος σκετος αν προτιματε- λεγοταν Irving Thalberg.

Ο Chico ,μανιακος χαρτοπαικτης, βρεθηκε να παιζει μπριτζ με μια παρεα στην οποια ανηκε και ο Thalberg. Μεχρι ο φλυαρος Marx να αντιληφθει οτι απεναντι του ειχε τον μυθικο επικεφαλης των παραγωγων της MGM , ο Thalberg ειχε ηδη αναλυσει στον Chico τους λογους που κατα την αποψη του το Duck Soup δεν ειχε την αναμενομενη απηχηση στο κοινο. Η αποψη του συνοψιζονταν στο οτι στις προηγουμενες ταινιες των Marx η αναρχικη δομη της ταινιας, η συσσωρευση των gags και η ελλειψη μιας ρομαντικης πλοκης κουρασαν τους θεατες που μαλλον αποζητουσαν ταινιες με υποθεση περαν του αν αυτη θα εκφερονταν με κωμικο η δραματικο τροπο.

Ο οξυδερκης παραγωγος, πεπεισμενος οτι οι Marx ειχαν ακομη πολλα να δωσουν, τους φερνει στην MGM για να γυρισουν την ταινια (την πρωτη απο τις πεντε που γυρισαν για λογαριασμο του στουντιο) που εμελλε να τους αποθεωσει: A night at the opera

Ο Thalberg αναθετει στους George Kaufman και Morrie Ryskind να συγγραψουν την ιστορια της ταινιας, στην πραγματικοτητα δηλαδη να συνθεσουν εναν σκελετο μεσα στον οποιο θα εντασσονται (και καμια φορα θα συμμαζευονται κιολας) οι αυτονομες κωμικες σκηνες των Marx. Στα πλαισια της λογικης ομως του Louis B. Mayer που υποστηριζε οτι αυτο που κανει ενας σεναριογραφος καλα οι περισσοτεροι θα το κανουν σαφως καλυτερα, τελικα στην συνθεση της ιστοριας και στη συγγραφη του σεναριου ενεπλακησαν εκτος απο τους Kaufman και Ryskind, οι Al Boasberg, James Mc Guiness και φημες θελουν και τον Buster Keaton, που ανηκε στο δυναμικο της MGM , να εχει συνεισφερει στο υλικο . Το προϊον ηταν ενας συνδυασμος των σατιρικων επιδιωξεων των αδελφων και μιας πιασαρικης ρομαντικης ιστοριας. Το slapstick και το vaudeville συναντα την ρομαντικη κομεντι.

Επειδη το Duck Soup ηταν πολυ προσφατο και οπωσδηποτε ενα αγχος για την τυχη του a night at the opera διακατειχε τους Marx, υστερα απο την σοφη παραινεση του Thalberg αποφασισαν πριν το γυρισμα να δοκιμασουν την αντιδραση του κοινου. Ετσι κανουν μια μικρη περιοδεια παρουσιαζοντας το εργο στην σκηνη του θεατρου. Οι αντιδρασεις ειναι ενθουσιωδεις. Άμα τη επιστροφη τους αρχιζουν τα γυρισματα.

Το a night at the opera ειναι μια ξεκαρδιστικη κωμωδια. Δεν υπαρχει αμφιβολια οτι οι Groucho, Chico και Harpo επιστρατευσαν ολο τους το ταλεντο προκειμενου να φτιαξουν ενα μνημειο που να καταμαρτυρα οτι γνωριζαν πολυ καλα να συνδυαζουν την πηγαια σαρκαστικη διαθεση με το καθαροαιμο αστειο και να κρατουν την ισορροπια μεταξυ του αυθεντικου και κυριως λεπτου χιουμορ και της σπιρτοζικης φαρσας.

Στο a night at the opera οι Marx «επιτιθενται» για αλλη μια φορα στην καθως πρεπει υψηλη κοινωνια. Και ποιο ειναι το ιδανικο μερος για να το πραξουν; Η οπερα, το αντρο των απανταχου αριστοκρατων.

Ενας αποτυχημενος και εξυπνακιας μανατζερ και δυο φιλοι του ρομαντικου ζευγαριου της υποθεσης, βοηθουν τους δυο ταλαντουχους νεους να παραμερισουν τους σνομπ εχθρους τους και να λαμψουν ως τραγουδιστες της οπερας. Ολα αυτα διανθισμενα με απιστευτες ανατροπες και αφθονο γελιο.

Οι Marx μεγαλουργησαν σε αυτην την ταινια. Ο τροπος με τον οποιο ειναι δομημενη ειναι υποδειγματικος και οπωσδηποτε θα πρεπει να μνημονευσουμε για αυτο και τον Sam Wood , ο οποιος με την τελειομανια του υπεβαλλε τους ηθοποιους του σε τοσες προβες που ηταν αδυνατο το αποτελεσμα να μην ειναι κατι παραπανω απο ικανοποιητικο.

Δεν θα μπω στον πειρασμο να αναλυσω επιμερους σκηνες οπως αυτην με το συμβολαιο η την τελικη σκηνη στην οπερα διοτι αυτο θα χαλουσε την εκπληξη των αναγνωστων αυτου του κειμενου που θα δουν την ταινια. Θα μου επιτρεψετε ομως να μνημονευσω ξεχωρα την εκπληκτικη σκηνη στην καμπινα του πλοιου στην οποια φημολογειται οτι εβαλε και το χερακι του ο Buster Keaton (αναλογη σκηνη εχουμε δει και στην ταινια του Keaton The General) κατι που οι Marx ποτε δεν διεψευσαν. Ο συνωστισμος την καμπινα του Groucho σε συνδυασμο με τον στωικο σχολιασμο του κανει αυτην την εμπρηστικη σκηνη κλασσικη στο ειδος της. Ειναι σιγουρο οτι θα γελασετε οσες φορες και να την δειτε.

Η ταινια ειναι μαθημα για το πως δομειται μια κωμωδια ικανη να κανει γενιες και γενιες να γελουν, και παρ’ ολο που βρισκω εξισου χαριτωμενες, εξυπνες και δηλητηριωδεις και τις προηγουμενες ταινιες που ειναι πιο κοντα στην vaudeville λογικη των Μαρξ, οφειλω να ομολογησω οτι αναγνωριζω καθε αρετη που μετετρεψε την συγκεκριμενη ταινια αφενος μεν σε εισπρακτικο θριαμβο για την MGM , αφετερου δε, σε αγαπημενο κινηματογραφικο φετιχ των σινεφιλ.

Αλκηστις Χαρσουλη www.cine.gr